Мирзаева Нодира Абдухамидовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Талабаларда экологик компетентликни ривожлантириш тизимини такомиллаштириш методикаси”, 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (биология) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3. PhD/Ped317.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти.
Илмий раҳбар: Толипова Жамила Олимжоновна, педагогика фанлари доктори, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.03 рақамли илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Эрназарова Гулнора Облақулова, педагогика фанлари доктори, профессор; Ибодова Маҳфуза Намозовна, педагогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади талабаларда экологик компетентлик даражасини ривожлантиришнинг дидактик асосларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талаба шахсининг типологик даражаларига мувофиқ (аудиал, визуал, кинетик, дигитал) замонавий экологик таълим тизимидаги холистик ёндашув, фасилитацион таълим, норматив-ҳуқуқий каби илғор хусусиятларни бенчмаркинг стратегиясини қўллаб-қувватлаш асосида такомиллаштириш мумкинлиги аниқланган;
нейролингвистик дастурлашнинг метамодель, лангар, рапорт каби услублари асосида соғлиқни муҳофазалаш, қадрлилик-аҳамиятлилик, фуқаролик ҳуқуқи ва бурчи экологик компетентликни ривожлантирувчи омиллар эканлиги норматив ва аксиологик мезонларга устуворлик бериш орқали асосланган;
бўлажак мутахассислар экологик компетентлигини ривожлантириш моделининг мазмун-моҳияти Б.Блум таксономияси асосида очиб берилган, инновацион (фасилитацион, витаген, рефлексив ва ахборот технологиялари) ва нейролингвистик дастурлаш (НЛД) технологияларидан узвий фойдаланиш асосида дидактик таъминот яратилган;
талабаларда экологик компетентликни ривожлантиришнинг методик тизими, дидактик вазифалар ва педагогик муносабатлардан иборат метадастурий тузилманинг мазмун-моҳияти очиб берилган ва атроф-муҳит, инсон капитали ва глобал иқтисодиёт доирасида замонавий экологик таълим – тарбияни амалга оширишга қаратилган тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
бенчмаркинг стратегияси асосида талабалар экологик компетентлигини ривожлантиришни амалга ошириш дастури ишлаб чиқилган ва “Ўзбекистон Республикасида экологик таълимни ривожлантириш концепцияси”га сингдирилган (Олий Мажлис Сенатининг Аграр ва сув хўжалиги масалалари ва экология қўмитасининг 2019 йил 16 июлдаги 000346-сон далолатномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 27 майда қабул қилинган “Ўзбекистон Республикасида Экологик таълимни ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги 434-сон қарори I-бобининг 1 ва 2-бандларини, IV-бобининг 17 ва 24 бандларини, VI-бобнинг 33 ва 35-бандларини шакллантиришда амалий асос бўлиб хизмат қилган;
талабаларнинг экологик компетентлигини ривожлантиришга таъсир этувчи нейролингвистик дастурлаш услубларини касбий фаолиятга оид кўникмалар билан интеграциялаш асосида “Экология ва табиатни муҳофаза қилиш” номли ўқув қўлланма яратилган ва ўқув жараёнига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2021 йил 31 май 237-сон буйруғининг 7-иловаси). Натижада, талабалар экологик компетентлиги ривожлантиришнинг самарадорлик даражасини 15 % га ошиши таъминланган;
бўлажак мутахассисларнинг экологик компетентлигини ривожлантириш моделининг мазмун-моҳиятини ёритувчи метадастурий тузилманинг дидактик таъминоти асоси “2030 йилгача бўлган даврда барқарор ривожланиш соҳасидаги миллий мақсад ва вазифаларни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарорининг мазмунига сингдирилган (Олий Мажлис Сенатининг Аграр ва сув хўжалиги масалалари ва экология қўмитасининг 2019 йил 16 июлдаги 000346-сон далолатномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 20 октябрдаги 841-сон “2030 йилгача бўлган даврда барқарор ривожланиш соҳасидаги миллий мақсад ва вазифаларни амалга ошириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори 1-иловасини тасдиқлашда ва Миллий барқарор ривожланиш мақсадларини амалга оширишда “Йўл харитаси”нинг 12.8 ва 13.3 – вазифаларини ишлаб чиқишда фойдаланилган.