Sayt test rejimida ishlamoqda

Фахрутдинов Муҳамадазиз Зайнутдиновичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни 

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Юқори ҳосилли, стресс омилларга бардошли, цитрус экинларини янги истиқболли навларини яратиш», 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.4.PhD/Qx350.
Илмий раҳбар: Рахманқулов Мурод Саид-Акбарович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Полимерлар кимёси ва физикаси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Qx.42.02.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган: цитруснинг «Грейпфруктни помело Зайниддин» нави (NАР 00274), «Апельсин Узбекистан» нави (NАР 00275), «Мандарин Ташкент» нави (NАР 00276). Ўзбекистон Республикаси Адлия вазирлиги ҳузуридаги Интеллектуал мулк агентлигининг 2020 йил 20 октябрдаги 01-08/1608, 01-08/1609, 01-08/1610-сон хулосалари.
II. Тадқиқотнинг мақсади: цитрус мева турларининг, тур доирасида ва турлараро дурагайлаш асосида яратилган, турли иқлим шароитларига мослашган янги тезпишар, серҳосил, касалликларга бардошли, ширин мазали ва витамин моддалари юқори сифатли бўлган маҳаллий навларни яратишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор цитрус меванинг апельсин, мандарин ва грепфруктни географик келиб чиқиши узоқ бўлган намуналарни дурагайлаш асосида олинган юқори авлод дурагай популяциясида қимматли хўжалик белгиларининг ўзгарувчанлиги ҳамда улар орасидаги ўзаро боғлиқликлар исботланган;
турлараро дурагайларининг ирсийланиши ва ўзгарувчанлигини таҳлил қилиш асосида сув танқислиги, касалликка бардошлилик ва шўрхокликка чидамли грепфруктни Зайнуддин нави яратилган;
турли экстремал шароитларда ҳосилдорлик, тезпишарлик, касалликка бардошлилик каби қимматли хўжалик белгиларини ва ҳосилнинг сифат кўрсаткичларини барқарор сақлаб қоладиган генотипи бойитилган  олинган ҳамда улар асосида янги апельсини Ўзбекистон нави яратилган;
цитрус меванинг қимматли хўжалик белгилирини яхшилаш ва янги навларни яратишда бошланғич манба сифатида фойдаланиш учун мандарини Тошкент нави яратилган;
генотипи бойитилган тизмалар асосида қимматли-хўжалик белгиларига эга бўлган эртапишар, серҳосил, касаллик ва қурғоқчиликка чидамли, цитрус мева сифати ва ҳосили юқори бўлган «грепфруктни Зайнуддин», «апельсини Ўзбекистон» ва «мандарини Тошкент» навларига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг селекция ютуғига патентлар (NАР 00274, NАР 00275, NАР 00276) олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
цитрус мева турларининг, тур доирасида ва турлараро дурагайлаш асосида яратилган, турли иқлим шароитларига мослашган янги тезпишар, серҳосил, касалликларга бардошли, ширин мазали ва витамин моддалари юқори сифатли бўлган маҳаллий навларни яратиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижасида:
цитрус меваларини тўғри ва самарали парваришлаш мақсадида «Лимончиликнинг ўзига хос саноатлари», «особенности выращивания цитрусов в Узбекистане», «Чудо-цитрусы Узбекистана» номли китоблари нашр этилган (Қишлоқ Хўжалиги Вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 02/029-2551-сон маълумотномаси). Натижада ушбу китоблар лимон етиштириш технологиясини ўрганишда фермер, деҳқон хўжаликлари, томорқа ер эгалари ҳамда олий таълим муассасалари талабалари учун муҳим қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
қимматли-хўжалик белгиларига эга бўлган эртапишар, серҳосил, касаллик ва қурғоқчиликка чидамли, цитрус мева сифати юқори бўлган «грейпфрукт Зайнуддин», «апельсин Ўзбекистон» ва «мандарин Тошкент» навларига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг селекция ютуғига патентлари олинган (Қишлоқ Хўжалиги Вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 02/029-2551-сон маълумотномаси).  Натижада мазкур цитрус мева навлари республиканинг лимончилик фермер хўжаликларида ва цитрус мева иссиқхоналарида экилиб келинмоқда;
мандариннинг «Мандарин Ташкент» нави кўчатлари 0,02 га ва грепфрут помеллонинг «Грейпфрукт помело Зайнутдин» нави кўчатлари 0,01 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ Хўжалиги Вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 02/029-2551-сон маълумотномаси).  Натижада ўртача 1 туп ўсимликдан 30-35 кг гача ҳосил етиштирилиб, ўртача 100 туп цитрус ўсимликлардан жами 3500 кг ҳосил етиштирилган ва ўртача 52 млн сўм даромад олишга эришилган;
апелсиннинг «Ўзбекистон» нави кўчатлари 0,02 га жорий этилган (Қишлоқ Хўжалиги Вазирлигининг 2020 йил 18 августдаги 02/029-2551-сон маълумотномаси).  Натижада ўртача 1 туп ўсимликдан 40-45 кг гача ҳосил етиштирилиб, ўртача 100 туп цитрус ўсимликлардан жами 4200 кг ҳосил етиштирилган ва ўртача 63 млн сўм даромад олишга эришилган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish