Sayt test rejimida ishlamoqda

Амриддинова Назира Шамсидиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Контекстда фразеологик семантиканинг актуаллашув тамойиллари(ҳозирги инглиз тили материаллари асосида)”, 10.00.04 – “Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.2.PhD/Fil1213.
Илмий раҳбар: Бушуй Татьяна Анатольевна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд дaвлaт чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12. 2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Ризаев Баходир Хайдарович,филология фанлари доктори, профессор; Расулов Зубайдулло Изомович,филология фанлари номзоди, доцент.
Етакчиташкилот: Андижондавлатуниверситети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади фразеологик бирликлар (ФБ) семантикасининг матндаги ўзгариш имкониятларини аниқлаш, фразеологизмлар мазмунининг турли шаклларини ўрганиш, ФБ моҳиятидаги мавжуд имкониятлар ҳамда инглиз тилидаги фразеологизмлар маънолари хилма-хиллигининг чегарасини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фразеологик бирликларнинг денотатив, коннотатив ва контекстуал семантик маъно белгилари ҳамда контекст сатҳдаги узуаллик ва окказионаллик доирасидаги семантик майдони чегараси аниқланган;
инглиз тилидаги фразеологик бирликлар контекстуал ва луғавий маъноларининг турғун ва ўзгарувчан жиҳатлари ўртасидаги муносабатлар бадиий асарлардан танланган контекстлар мисолида исботланган;
фразеологик бирлик таркибидаги компонент-сўзларнинг номинатив вазифаси, коммуникатив мақсад ва стилистик-прагматик маъноси нуқтаи назаридан алмашинуви далилланган;
фразеологик бирликлар маъноларининг окказионал трансформациялари асосий семантик, лексик ва синтактик турлари аниқланган ва уларнинг мураккаб номинация ташкил этишига кўра вазифавий моҳиятини далилловчи лисоний омилларнинг тасниф мезонлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Контекстда  фразеологизмлар семантикасининг фаоллашув принциплари тадқиқи  асосида:
фразеологик бирлик таркибидаги компонент-сўзларнинг номинация, коммуникатив вазият ва прагматик самарадорлик нуқтаи назаридан алмашинуви механизми ёритиб берилган ва турли семантик-структуравий ФБ фаоллашувининг ўзига хосликларининг тизимлаштирилган механизми  2014-2015 йилларда бажарилган И-204-4-5 рақамли«Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш»номли инновацион лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 21 декабрдаги 89-03-5383-сон маълумотномаси). Натижада, социолингвистика ва прагмалингвистика фанларига нисбатан ёндошувларни такомиллаштириш мақсадида яратилган  ўқув-услубий қўлланмалар яратишга хизмат қилган;
инглизча фразеологизмларнинг муайян контекстуал вазиятлардаги асосий иборавий маъно вариантлари тадқиқ этилган таҳлиллари ҳамда материаллари Самарқанд давлат чет тиллар институтида Европа Иттифиқи қошида Tempus Project 544161 - TEMPUS-1 -2013-1 -UK.-TEMPUS-JPCR Aston University DeTEL «Developing the Teaching of European Languages: Modernising Language Teaching through the development of blended Masters Programmes» лойиҳаси ижросини таъминлашда қўлланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 21декабрдаги 89-03-53-83-сон маълумотномаси). Натижада, инновацион тадқиқот лойихаси асосида профессор-ўқитувчи ва магистратура мутахассислигида таҳсил олаётган талабаларнинг тилшунослик, лексикология ва инглиз тили фразеологияси борасидаги билимларни ошириш ҳамда таълим жараёнини мустаҳкамлаш ва халқаролаштириш мақсадида яратилган фан дастурлари, уларнинг контенти ҳамда фразеологик сўзлашгичларни ишлаб чиқишда янги ёндашувларга хизмат қилган;
фразеологик бирликларнинг контекстда семантик ўзгарувчанлиги имкониятларининг узуаллик ва окказионаллик доирасидаги чегараси ҳамда мазкур тадқиқот матнда фразеологик семантиканинг актуаллашуви тамойиллари асосида таҳлил этилган турли фразеологик бирликлар 5111400 –Хорижий тил ва адабиёти (инглиз тили) бакалавриат таълим йўналиши талабалари учун чоп этилган “Краткий англо-французско-русско-узбекский фразеологический словарь” луғатни яратишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 21декабрдаги 89-03-53-83-сон маълумотномаси). Натижада, ўрганилган фразеологик бирликлар “Краткий англо-французско-русско-узбекский фразеологический словарь” луғатини амалий жиҳатдан бойитишга хизмат қилган;
инглиз тилидаги фразеологик бирлик контекстуал ва луғавий маъносининг турғун ва ўзгарувчан жиҳатлари ўртасидаги муносабатлар ва контекстда фразеологизмлар семантикасининг фаоллашув принципларини (инглиз  тили  материали асосида) ўрганишга доир натижалардан Самарқанд вилоят СТР телерадиокомпаниясининг “Китоб ва китобхонлик” ҳамда “Инглиз тилини ўрганамиз” кўрсатувлари сценарийсида фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 18 ноябрдаги 09-01/335-сон  маълумотномаси).  Натижада  кўрсатувларнинг мазмун-мундарижаси янги манбалар воситасида тўлдирилиб  илмий-оммабоплиги таъминланган ҳамда тингловчиларнинг инглиз тили фразеологияси борасида базавий кўникмалари шаклланишига асос бўлган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish