Жуманов Вайдулла Ибадуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Турғун шаклдаги сўроқ гапларнинг мулоқот матнида қўлланиши (инглиз тили материалида)”, 10.00.04 – “Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Fil401.
Илмий раҳбар: Сафаров Шаҳриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши дaвлaт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Жўраева Малохат Мухаммадовна филология фанлари доктори, доцент; Саъдуллаева Нилуфар Азимовна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади сўроқ гапларни алоҳида гуруҳларга ажратиб, уларнинг матн таркибида маълум вазиятларда қўлланишида намоён бўладиган прагматик ва коммуникатив хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бевосита ва билвосита кечадиган мулоқот вазиятларида фаоллашадиган нутқий тузилмалар мажмуасида сўроқ гапларнинг бажарадиган шахслараро муносабатлар, сўзловчи нуқтаи-назарини ифодалаш каби коммуникатив вазифаси ва адресант, рецепиент каби коммуникатив мақоми аниқланган;
турғун шаклдаги сўроқ гапларнинг прагматик мазмун ва синтактик шакл уйғунлигини таъминловчи грамматик ҳамда лексик-фразеологик хусусиятлари ажралмас яхлитликни ташкил қилиши аниқланиб, шу туркумдаги тузилмаларнинг синтактик деривация қонуниятлари асосида шаклланадиган структур-семантик тузилиши ва мулоқот вазиятида намоён бўладиган коммуникатив–прагматик хусусиятларининг ўзаро боғлиқлиги далилланган; 
турғун шаклдаги сўроқ гапларнинг турли мулоқот шароитида намоён бўладиган семантик вариантлашуви, прагматик маъно ифодасига мўлжалланган имкониятлари кўлами ва матн доирасида юзага келадиган прагматик кўпмаънолилик меъёрларини аниқлашнинг лингвокогнитив усуллари ишлаб чиқилган;
мазкур шаклдаги гапларнинг мулоқот матнида турли мазмундаги нутқий актларни воқелантиришга мўлжалланган лексик-грамматик ҳамда услубий имкониятлари аниқланиб, уларнинг маълум контекстларда фаоллашувига таъсир кўрсатадиган лексик-синтактик ҳамда услубга хос лисоний ва гендер, ёш, ижтимоий мақом каби нолисоний омиллари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турғун структурали сўроқ тузилмаларнинг табиатини ўрганиш ва уларнинг нутқий мулоқот матнида фаоллашуви билан боғлиқ ҳодисалар таҳлили асосида:
сўроқ гапларнинг семантик-структур ҳамда барқарорлик даражасини белгилаш, прагматик мазмунни фаоллаштирувчи белгилар таҳлили бўйича эришилган хулосалардан ОТ-Ф8-002– “Ҳозирги замон цивилизациясининг инсон ижтимоий қиёфасига таъсири” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 27 октябрдаги 89-03-4231-сон маълумотномаси). Натижада, нутқий тузилмалар таркибида намоён бўладиган инсонлараро муносабатларнинг ижтимоий ва коммуникатив жиҳатларини тадқиқ этиш тамойилларини аниқлашга эришилган;
одоб нутқий актларига оид таҳлили асосида олинган илмий хулосалардан ОТ-Ф8-211 рақамли “ХХ аср Ўзбекистон маданияти тарихи” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 27 октябрдаги 89-03-4231-сон маълумотномаси). Натижада, лисоний мулоқот маданиятини шакллантиришни ҳурмат категорияси тамойилларига тобе ҳолда амалга оширилиши ҳақидаги маълумотлар заҳираси бойитилган;
сўроқ гаплар моделларининг дискурсда воқеланишини таъминловчи прагматик омиллар таҳлили натижалари И-204-4-5 рақамли “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” номли инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган. (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 27 октябрдаги 89-03-4231-сон маълумотномаси). Натижада, фразеологик белгига эга бўлган сўроқ гаплар коммуникатив гуруҳларга ажратилиб, уларнинг шакл-мазмуни, барқарорлик даражасини белгилаш бўйича тавсиялар яратилган ва ушбу тавсиялар хорижий тил таълим йўналишлари учун виртуал ресурслар яратиш амалиётини осонлаштирган;
тузилмаларнинг структур-семантик ва коммуникатив-прагматик хусусиятларини аниқлашда  ўтказилган таҳлил натижалари бўйича хулосалар “5120100- Филология ва тилларни ўқитиш”, “5111400- Хорижий тил ва адабиёти”, мутахассисликларининг малака талабларига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таьлим вазирлигининг 2020 йил 27 октябрдаги 89-03-4231-сон маьлумотномаси). Натижада, “Назарий грамматика ва фонетика”, “Қиёсий тилшунослик”, “Лингвистик таҳлил методлари” каби фанларни ўқитишнинг сифати ва самарадорлигини ошириш, ушбу фанлар бўйича ўқув материалларини такомиллаштиришга эришилган;
сўроқ гаплар контекстида қўлланган тил бирликларининг тил тизимига ва нутқ одоби меъёрларига оид илмий хулосалардан Қашқадарё вилояти радиосининг 2020 йил 4-5 сентябрдаги “Файзли кун” эшиттиришининг сценарийсини тузишда фойдаланилган (Қашқадарё вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 8 сентябрдаги 688-сон маълумотномаси). Натижада, кўрсатувнинг илмий-оммабоплиги таъминланган ва янги манбалар билан бойитилган.