Абдуллаев Шухратжон Рахимжоновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи):“Миллий манфаатлар парадигмасида аҳил қўшничи¬лик муносабатларининг ижтимоий-фалсафий тадқиқи” 09.00.04 – Ижтимоий фалсафа.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/Fal2l0.
Илмийраҳбар:Назаров Насриддин Атақулович, фалсафафанларидоктори, доцент.
Диссертация бажарилганмуассасаноми: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, PhD.03/30.06.2020.Fal.60.04.
Расмий оппонентлар: Балтабаева Аида Тынайбековна, фалсафа фанлар доктори, доцент; Тўйчиев Бердиқул Тўрақулович, фалсафа фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади аҳил қўшничилик омилининг Ўзбекистон Республикаси миллий манфаатларида устувор йўналиш касб этиш жараёнини ижтимоий-фалсафий жиҳатдан очиб бериш, минтақавий тафаккур юксалишида унинг назарий ва амалий аҳамиятига оид таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«аҳил қўшничилик муносабатлари» тушунчаси ижтимоий-маданий тараққиётни белгиловчи устувор йўналиш сифатида жамиятнинг мақсад ва эҳтиёжларини ўзида ифодалаган ҳамда оқилона муросага асосланган бунёдкор ғоя ва амалиёт эканлиги ретроспектив кузатув методи асосида далилланган;
социумлараро манфаатларнинг ҳамкорлик, ўзаро тараққиётни таъминлаш, дўстона муносабатларни ривожлантириш каби онтологик табиати туташлиги ҳамда барқарорлик кафолати эканлиги ва тараққиётни таъминлашда аҳил қўшничилик маданиятининг ўзбек менталитетининг имманент хусусияти сифатидаги таъсирчан роли очиб берилган;
Марказий Осиё минтақасида аҳил қўшничиликни янада юксалтириш зарурияти ва Ўзбекистон миллий манфаатларининг минтақадаги ўзаро ишончнинг ўсишига, ижтимоий муносабатлар доирасида маънавий инқирозига барҳам берувчи, бунёдкорлик хусусиятлари ҳамда халқлар ўртасида аҳилликни мустаҳкамлашдаги миллий манфаатларни мувофиқлаштирувчи ва минтақавий манфаатлар билан уйғунлаштирувчи, тинчлик ва тотувликни мустаҳкамловчи каби позитив натижалари аниқланган;
ўзбек менталитети негизида аҳил қўшничилик манбаларининг квинтэссенцияси (моҳият, асос) барқарорлиги ҳамда ижтимоий-маданий парадигмалар трансформациялашуви шароитида аҳил қўшничилик муносабатларига эҳтиёж ва заруриятнинг ўсганлиги илмий-фалсафий жиҳатдан асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Миллий манфаатлар парадигмасида аҳил қўшничилик муносабатларининг ижтимоий-фалсафий тадқиқи бўйича ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар натижалари асосида:
аҳил қўшничилик муносабатлари ижтимоий-маданий тараққиётни белгиловчи устувор йўналиш сифатида жамиятнинг мақсад ва эҳтиёжларини ўзида ифодалаган ҳамда оқилона муросага асосланган бунёдкор ғоя ва амалиёт эканлиги ҳақидаги илмий-фалсафий хулосаларидан Ўзбекистон Республикаси «Миллий тикланиш» демократик партиясининг 2020-2024 йилларга мўлжалланган cайловолди дастурида кенг фойдаланилган. Жумладан, партиянинг 2020 йилга мўлжалланган устувор йўналишлар бўйича иш режасининг 39 – банди «Ўзбекистондан ташқарида истиқомат қилаётган ватандошларимизнинг ҳуқуқ ва манфаатларининг муҳофазасига қаратилган «Ватандошга суянчмиз» лойиҳасини амалга оширишда, 72 – банди «Миллий урф - одат, анъана ва қадриятларни сақлашни кучайтириш ва ривожлантириш концепцияси» лойиҳасини ишлаб чиқиш ва амалга оширишда фойдаланилган (Республика «Миллий тикланиш» демократик партияси Марказий Кенгашининг 2020 йил 20 февралдаги 01-72 сон маълумотномаси). Натижада республикада миллий ҳамжиҳатликни таъминлаш, яхши қўшничилик ва ҳамкорликнинг эмпирик жиҳатларини ўрганишда назарий-методологик тадқиқотларга таяниш имконини бериб, концептуал қарашлар ва эмпирик жараёнлар уйғунлигини таъминлашга хизмат қилган;
социумлараро манфаатларнинг онтологик табиати туташлиги (ҳамкорлик, ўзаро тараққиётни таъминлаш, дўстона муносабатларни ривожлантириш) ҳамда барқарорлик кафолати эканлиги ва бундай тараққиётни таъминлашда аҳил қўшничилик маданиятининг ўзбек менталитетининг имманент хусусияти эканлигига оид таклиф ва хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий давлатлар билан дўстлик алоқалари Қўмитаси фаолиятининг «2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар Стратегияси»нинг бешинчи устувор йўналиши хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш ҳамда чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли ва амалий ташқи сиёсат соҳасида белгиланган вазифалар ижросини таъминлашда фойдаланилган (Республика Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари Қўмитасининг 2020 йил 4 февралдаги 01-09-225-сон маълумотномаси). Натижада миллатлараро муносабатларни янада такомиллаштиришда, республикада истиқомат қилаётган миллат ва элатлар орасида дўстлик муҳитини юксалтиришда, Марказий Осиё минтақасидаги давлатлар орасида ўзаро яхши қўшничилик ва дўстона ҳамкорлик жараёнларини юқори босқичга кўтаришга хизмат қилган;
Марказий Осиё минтақасида аҳил қўшничиликни янада юксалтириш зарурияти ва Ўзбекистон миллий манфаатларининг минтақадаги ўзаро ишончнинг ўсишига, ижтимоий муносабатлар доирасида маънавий инқирозига барҳам берувчи, бунёдкорлик хусусиятлари ҳамда халқлар ўртасида аҳилликни мустаҳкамлашдаги миллий манфаатларни мувофиқлаштирувчи ва минтақавий манфаатлар билан уйғунлаштирувчи, тинчлик ва тотувликни мустаҳкамловчи каби позитив натижаларига оид тадқиқот ишидаги хулосалар, амалий таклиф тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат Кенгаши Республика Маънавият ва маърифат Марказининг фаолиятидаги тарғибот ишларини янада оптималлаштиришга хизмат қилмоқда. Жумладан, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Фан ва технологиялар агентлиги томонидан тақдим этилган №1-071 рақамли шартнома асосидаги «Мураккаб ва таҳликали замоннинг маънавий таҳдидларига қарши мафкуравий кураш воситалари комплексини ишлаб чиқиш ва жорий қилиш» мавзусидаги лойиҳа ижросида, «Маърифат» тарғиботчилар жамияти аъзолари ва барча тарғиботчилар учун мўлжалланган услубий қўлланма тайёрлашда ва мавзуга оид туркум кўрсатувлар ҳамда муҳокамаларда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат Кенгаши Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2019 йил 3 июндаги 02/010-695-19 сон маълумотномаси). Натижада ишлаб чиқилган таклиф ва тавсиялар мақсадли дастурлар воситасида жамиятда ижтимоий-сиёсий барқарорликни таъминлашга, аҳоли орасида тотувлик, дўстона муносабат ва тараққиётни янада мустаҳкамлашга, тарғибий фаолият самарадорлигини оширишга хизмат қилган;
ўзбек менталитети негизида аҳил қўшничилик манбаларининг квинтэссенцияси (моҳият, асос) барқарорлиги ҳамда ижтимоий-маданий парадигмалар трансформациялашуви шароитида аҳил қўшничилик муносабатларига эҳтиёж ва заруриятнинг ўсганлиги таҳлил этилган илмий фалсафий хулосалардан Олий таълим тизимида таълим ва тарбия жараёнларида қўлланилганлиги, жумладан, Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Фан ва технологиялар агентлиги томонидан тақдим этилган А-1-099 рақамли «Ўзбекистоннинг барқарор стратегик тараққиётида фуқаролик жамиятини янада ривожлантириш ва маънавий-ахлоқий хавфсизликни таъминлаш концепцияларининг аҳамияти» мавзусидаги лойиҳа ижросида, шунингдек соҳага оид фанларни ўқитишда маъруза матнлари ва ўқув методик қўлланмалар тайёрлашда фойдаланилган (Республика Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 25 январдаги 89-03-309-сон маълумотномаси). Таклифларнинг амалиётга жорий этилиши ёшларда миллий манфаат тушунчасини янада чуқурроқ англаш ва Марказий Осиё халқлари аҳиллигининг тарихий ва замонавий хусусиятларини аниқлашга хизмат қилган.