Мирзаева Дилобар Абдукахоровнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Ноанъанавий манбалар асосида озуқа еми олиш технологиясини ишлаб чиқиш», 03.00.12 -Биотехнология (биология фанлари)
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/В587.
Илмий раҳбар: Хўжамшукуров Нортожи Абдихоликович, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент кимё-технология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.В.72.02.
Расмий оппонентлар: Кучбоев Абдурахим Эргашевич, биология фанлари доктори, профессор; Норбоева Умида Тоштемировна, биология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: маҳаллий шароитда озуқабоп ҳашаротларни етиштириш учун озуқавий қиймати юқори, таннархи арзон ва тайёрланиши қулай технологик ечимга эга бўлган озуқа манбасини олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ҳашарот ҳашаротга назарияси (тамойили) илгари сурилиб, маҳаллий шароитда Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларининг ривожланиш фазаларидаги ўзига хос биологик хусусиятлари аниқланган;
маҳаллий Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларининг ривожланиш фазаларига боғлиқ ҳолда озуқавий қийматлари аниқланган;
Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларини бошқариладиган инсектария шароитида кўпайтиришнинг мўътадил шарт шароитлари ишлаб чиқилган;
илк бор озуқабоп ҳашаротлар асосида Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларининг мўътадил ўсиб, ривожланиши учун янги таркибли озуқа муҳити таркиби ишлаб чиқилган;
маҳалий шароитда Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларини бошқариладиган инсектария шароитида кўпайтириш технологияси ишлаб чиқилган;
Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаси биомассасидан балиқчилик тармоғида озуқа заҳираси сифатида фойдаланиш зарурияти исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Озуқабоп ҳашаротлар асосида озуқавий қиймати юқори ва олиниши қулай бўлган озуқа еми ишлаб чиқиш ва уни амалиётга тадбиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
озуқабоп ҳашаротлар асосида Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларининг мўътадил ўсиб, ривожланишини таъминлайдиган янги таркибли, ноананавий озуқа еми олишнинг тажриба-ишлаб чиқариш технологияси Андижон вилояти балиқчилик хўжаликларида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш давлат қўмитасининг 2021 йил 30-мартдаги 02/23-571-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу технология озуқавий қиймати юқори, ишлаб чиқарилиши қулай бўлган «InsectaProtein» озуқа еми ишлаб чиқариш имконини берган;
қишлоқ хўжалиги амалиётига озуқабоп ҳашаротларни мақсадли кўпайтириш технологияси Андижон вилояти, «Чинободлик Ориповлар ери» чорва фермер хўжалигида амалиётга жорий этилган («Ўзбалиқсаноат» уюшмасининг 2019 йил 25 августдаги 08-204/01-сон маълумотномаси). Натижада, озуқабоп ҳашаротларни мақсадли кўпайтириш технологияси ташқи муҳит таъсирларига боғлиқ бўлмаган ҳолатда балиқчилик тармоқлари учун узлуксиз озуқа заҳирасини яратиш имконини берган;
маҳаллий «InsectaProtein» озуқа еми Андижон вилояти, «Асатилла асл кўли» балиқчиликка ихтисослашган хўжаликда Tenebrio molitor қўнғизи ва унинг личинкаларини кўпайтиришда асосий озуқа еми сифатида амалиётга жорий этилган («Ўзбалиқсаноат» уюшмасининг 2021 йил 19 мартдаги 012/278-сон маълумотномаси). Натижада, «InsectaProtein» озуқа еми қўлланилганда 1 т маҳсулот етиштириш давомида 1,2 т буғдой унини иқтисод қилиш имконини берган.