Алимухамедова Гулрух Айбековнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Буйрак усти бези ўсмаларини ташхислашда янги стратегияларни ишлаб чиқиш ва тадбиқ қилиш ҳамда хавф омилларини баҳолаш», 14.00.03 – Эндокринология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.2.DSc/Tib301.
Илмий раҳбар: Халимова Замира Юсуфовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: академик Ё.Х.Тўрақулов номидаги Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.02.
Расмий оппонентлар: Нажмутдинова Дилором Камардиновна тиббиёт фанлари доктори, профессор; Қурбанов Равшанбек Давлетович, тиббиёт фанлари доктори, профессор, академик; Хошимов Шухрат Хуршидович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: И.И. Мечников номидаги Шимолий-Ғарбий давлат тиббиёт университети (Россия, Санкт-Петербург).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: буйрак усти бези ўсмаларини клиник, гормонал, визуализацион ва иммуногистокимёвий томондан комплекс баҳолаш ҳамда эрта ташхислаш кўрсаткичларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк марта буйрак усти бези турли ўсмалари учраши жинс ва ёшга боғлиқ хусусиятлари ҳосила шакли ва табиатига қараб, асосан ёшларда (18-44 ёш), гормонал фаол ўсмаларни аёлларда (3:1), ёмон сифатли ўсмаларни эса эркакларда учрашининг устунлиги аниқланган (3:1);
буйрак усти бези ҳосилаларида гормонларнинг референс кўрсаткичлари ишлаб чиқилган ва буйрак усти инциденталомаси мавжуд беморларда феохромоцитома (8,7%), субклиник Кушинг синдроми (19,3%), альдостерома (2,1%) ривожланиш хавфи юқорилиги аниқланган;
артериал қон босимнинг кечиши, метанефринлар даражаси ва беморнинг қариндошларида ўсма касалликлари мавжуд бўлишининг феохромоцитома ривожланишидаги олдиндан белгиловчи роли ҳамда кортикостеромалар учун - тана вазни индекси баланд бўлиши, гиперкортизолемия, углевод алмашинуви бузилиши ва гипертония давомийлигининг ≥5 йил бўлиши билан бирга келишининг аҳамияти исботланган;
катталар ҳамда болаларда буйрак усти бези ҳосилаларининг неопластик жараёнида Ki-67, р53 ва β-катениннинг юқори пролиферация индекси комбинацияси буйрак усти бези хавфли ўсмаларини патогенетик детерминанти бўлганлиги ва муҳимлиги асосланган;
ҳосилалар гормонал фаоллигининг клиник эҳтимолини аниқлаш мақсадида гормонларнинг ишлаб чиқилган референс жиҳатлари ҳамда муҳим хавф омилларини эътиборга олган ҳолда, шунингдек Ki-67, р53 ва β-катенин иммуногистокимёвий маркерларини ҳам аниқлаш билан бирга буйрак усти бези инциденталомаларини ташхислаш такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Буйрак усти бези ўсмаларининг клиник, гормонал, визуализацион ва иммунгистокимёвий жиҳатларини баҳолашдан олинган илмий натижалар асосида:
буйрак усти бези инциденталомаларини ташхислаш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Буйрак усти бези инциденталомаларини ташхислаш ва бошқариш алгоритми" услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 8н-д/256-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома буйрак усти бези инциденталомаси бўлган беморларни даволашнинг мақбул стратегиясини танлаш ва уларни динамик назорат қилиш имконини берган;
феохромоцитомаларни ташхислаш ва даволаш бўйича олинган илмий натижалар асосида ишлаб чиқилган "Феохромоцитома учун терапевтик ва диагностик алгоритм" мавзусидаги услубий тавсиянома тасдиқланган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 8н-д/256-сон маълумотномаси). Мазкур услубий тавсиянома феохромоцитома билан касалланган беморларни даволашнинг замонавий усулларини Ўзбекистон Республикасида жорий этиш имконини яратган; 
буйрак усти бези ўсмаларининг клиник ва биокимёвий, гормонал, визуализацион ҳамда иммунгистокимёвий хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар Навоий, Бухоро, Aндижон ва Самарқанд вилоят эндокринология диспансерларининг амалиётига тадбиқ этилган (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2021 йил 4 майдаги 8н-з/89-сон маълумотномаси). Тавсияларни жорий этилиши буйрак усти бези ўсмаларини эрта ташхислаш, монанд даволаш усулини танлаш, ногиронлик ва асоратлардан ўлим хавфини камайтириш, беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш, шунингдек даволаш учун кетаётган маблағни тежаш имконини яратган.