Gapparov Samandar Mamatqulovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon 

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Plyonka ostiga qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani tomchilatib sug‘orish texnologiyasini takomillashtirish», 06.01.02 - «Melioratsiya va sug‘orma dehqonchilik» (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2019.2.PhD/T1250
Ilmiy rahbar: Ikramov Raximdjon Karimovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi Irrigatsiya va suv muammolari ilmiy-tadqiqot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti huzuridagi DSc.03/30.12.2019.T.10.02 raqamli Ilmiy Kengash.
Rasmiy opponentlar: texnika fanlari doktori, professor Sherov Anvar Gulamovich; qishloq xo‘jaligi fanlari doktori, professor Norqulov Usmonqul.
Yetakchi tashkilot: Gidrometeorologiya ilmiy-tadqiqot instituti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi sug‘oriladigan yarim gidromorf, kuchsiz sho‘rlangan, engil qumoq, o‘tloqi bo‘z tuproqlar sharoitida qo‘sh qator ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish texnologiyasini takomillashtirish va mazkur texnologiyaning samaradorligini ilmiy asoslashdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
sug‘oriladigan yarim gidromorf, engil qumoq, kuchsiz sho‘rlangan, o‘tloqi bo‘z tuproqlar sharoitida qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani egatlab va plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish me’yorlarini hisoblash uchun g‘o‘zaning rivojlanish bosqichlari hamda suv iste’molini hisobga oluvchi ekin koeffisienti asoslangan;
sug‘oriladigan yarim gidromorf, engil qumoq, kuchsiz sho‘rlangan, o‘tloqi bo‘z tuproqlar sharoitida qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish muddati hamda me’yorlari g‘o‘zani rivojlanish bosqichlari hamda suv iste’molini hisobga oluvchi ekin koeffisienti asosida ishlab chiqilgan;
qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish usulining tuproqning hajmiy massasi, g‘ovakligi, suv o‘tkazuvchanligi va ozuqa elementlari hamda sho‘rlanishiga ta’siri aniqlangan;
sug‘oriladigan yarim gidromorf, engil qumoq, kuchsiz sho‘rlangan, o‘tloqi bo‘z tuproqlar sharoitida tashqi omillar ta’sirida tuproqdagi namlikning o‘zgarishiga qarab qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish rejimiga tuzatishlar kiritish tartibi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan takomillashtirilgan tomchilatib sug‘orish texnologiyasi bo‘yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar natijalari asosida:
qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish usuli Paxtakor tumani irrigatsiya bo‘limida joriy etilgan (Suv xo‘jaligi vazirligining 2020 yil 21 yanvardagi 04/25-225-son ma’lumotnomasi). Natijada tomchilatib sug‘orishda har gektardan egatlab sug‘orishga nisbatan sug‘orish suvi 35-40 %, mineral o‘g‘itlar qariyb 40-50 % ga tejalib, paxta hosilini 5,0 s/ga oshirishga imkon yaratilgan;
qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish usuli Sirdaryo viloyati Sirdaryo va Mirzaobod tumani irrigatsiya bo‘limida joriy etilgan (Suv xo‘jaligi vazirligining 2020 yil 21 yanvardagi 04/25-225-son ma’lumotnomasi). Natijada an’anaviy egatlab sug‘orilgan maydonlarga nisbatan sug‘orish suvini 35,0-40,0 % ga, mineral o‘g‘itlarni esa 30,0 % ga tejash hamda gektaridan 7,0-9,0 s ga ko‘proq paxta hosili etishtirish imkoni yaratilgan;
qo‘sh qatorlab ekilgan g‘o‘zani plyonka ostidan tomchilatib sug‘orish uchun mahalliy sharoitga adaptatsiya qilingan sug‘orish tartibini hisoblash uslubi Suv xo‘jaligi vazirligi tomonidan amaliyotga joriy etilgan (Suv xo‘jaligi vazirligining 2020 yil 21 yanvardagi 04/25-225-son ma’lumotnomasi). Natijada tomchilatib sug‘orish me’yorlari 264-446 m3/ga ni, mavsumiy sug‘orishlar esa 1480-1640 m3/ga ni tashkil etib, egatlab sug‘orishga nisbatan 35-40 % gacha sug‘orish suvi tejalishiga erishilgan.