Ҳайитбой Сотимович Худайбергеновнинг 
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Мустақиллик йилларида Хоразм воҳаси кулолчилигиннинг ҳудудий хусусиятлари)”, 07.00.07 – Этнография, этнология ва антропология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: В2020.4.PhD/Tar376.
Илмий раҳбар: Давлатова Саодат Тиловбердиевна, тарих фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Тарих институти, DSc.02/30.12.2019.Tar.56.01. 
Расмий оппонентлар: Абдуллаев Улуғбек Сайданович, тарих фанлари доктори, профессор; Алиева Сурайё Шариповна, санъатшунослик фанлари доктори. 
Етакчи ташкилот: Қорақалпоқ давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Хоразм воҳаси аҳолиси кулолчилигининг мустақиллик йилларидаги ҳудудий хусусиятларини дала этнографик материаллар асосида очиб беришдан иборат. 
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Ўзбекистоннинг қадимий анъанавий кулолчилик мактабларининг сополчилик, товоқчилик, кошинпазлик, ғишт тайёрлаш (хумбузчилар) ва тандирчилик турларига хос маҳаллий хусусиятлари билан ажралиб турувчи Хоразм воҳаси Хонқа туманидаги Мадир, Янгиариқ туманидаги Каттабоғ қишлоғи, Кўҳна Урганч ва Хива шаҳарлари кулолчилиги дала этнографик материаллар асосида очиб берилган;
воҳа анъанавий зангори кулолчилиги (мовий ложувард рангли, ишқорли ва қўрғошинли сир билан қоплаш усули)нинг ҳудудий хусусиятлари, тупроқ танлаш, лой турлари (сершира лой, оқ лой, пат лой, кошин лой)ни тайёрлаш, аҳоли турмуш тарзида анъанавий ва маданий вазифаларга эга тик ва ётиқ бўйли идишлар тайёрлаш услуби аниқланган;
воҳа кулолчилиги билан боғлиқ патия палови-фотиҳа олиш, ис-ҳид чиқариш, бўғирсоқ, пўссиқ-қатлама пишириш каби урф одат ва маросимлар, уста шогирдчилик анъанасининг чопон кийдириш ва белбоғ боғлаш, хумбуз қуриш, тандир тайёрлаш, тупроқ танлаш ва пахса қуриш Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудлари кулолчилиги анъаналаридан номланиши, ўтказилишига кўра фарқланиши далилланган;
кулолчилик буюмларининг турлари, рангги, безак шакли, нақши, тайёрланиши ва кўриниши ҳамда кошинпазлик билан бирга олиб борилишининг ҳудудий хусусиятлари Тошкент, Фарғона, Самарқанд ва Бухоро кулолчилик мактаблари мисолида асосланган;
воҳа анъанавий кулолчилиги марказларини қайта тиклаш ва ривожлантириш зарурлигига кўра, бугунги кунда йўқолиб бораётган Кўҳна Урганч кулолчилик маркази ҳамда бодийэ, дулов, қаули, чаноқ, кўза, чорқулоқ, баланд ва тик бўйли катта хум гупи каби буюмларни ишлаб чиқаришда табиий ишқордан фойдаланиш услуби асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мустақиллик йилларида Хоразм воҳаси кулолчилигининг ҳудудий хусусиятлари юзасидан ишлаб чиқилган хулоса ва таклифлар ҳамда дала этнографик материаллар асосида:
воҳа анъанавий кулолчилиги марказларини қайта тиклаш ва ривожлантириш зарурлигига кўра, бугунги кунда йўқолиб бораётган Кўҳна Урганч кулолчилик маркази ҳамда бодийэ, дулов, қаули, чаноқ, кўза, чорқулоқ, баланд ва тик бўйли катта хум гупи каби буюмларни ишлаб чиқаришда табиий ишқордан фойдаланиш услубига оид таклиф ва тавсияларидан Хива “Ичан қалъа” Давлат Музей Қўриқхонасининг “Хива музейлари”да кулолчилик бўлимларини шакллантиришда фойдаланилган (Хива “Ичан қалъа” Давлат Музей Қўриқхонасининг 2019 йил 18 апрелдаги 159 сон маълумотномаси). Натижада маданий меросини чуқур ўрганиш ва тарғиб қилиш ҳамда Хивага ташриф буюраётган сайёҳларни воҳа кулолчилиги буюмлари билан таништиришга хизмат қилган;
Ўзбекистоннинг қадимий анъанавий кулолчилик мактабларининг сополчилик, товоқчилик, кошинпазлик, ғишт тайёрлаш (хумбузчилар) ва тандирчилик турларига хос маҳаллий хусусиятлари билан ажралиб турувчи Хоразм воҳаси Хонқа туманидаги Мадир, Янгиариқ туманидаги Каттабоғ қишлоғи, Кўҳна Урганч ва Хива шаҳарлари кулолчилигига оид тадқиқот натижаларидан “Олтин мерос” жамғармасида ташкил этилган “Авесто” музейи “Кулолчилик” бўлимини музейлаштиришда фойдаланилган (Халқаро “Олтин мерос” ҳайрия жамғармасининг 2019 йил 14 майдаги 0121 сон маълумотномаси). Натижалар Хоразм воҳаси ҳунармандчилигини ривожлантириш, кулолчилик буюмлари ишлаб чиқарадиган марказларни кўпайтириш ва уларни қўллаб қувватлаш каби чора тадбирларни белгилашда хизмат қилган;
воҳа кулолчилиги билан боғлиқ патия палови-фотиҳа олиш, ис-ҳид чиқариш, бўғирсоқ, пўссиқ-қатлама пишириш каби урф одат ва маросимлар, уста шогирдчилик анъанасининг чопон кийдириш ва белбоғ боғлаш, хумбуз қуриш, тандир тайёрлаш, тупроқ танлаш ва пахса қуриш Ўзбекистоннинг бошқа ҳудудлари кулолчилиги анъаналаридан номланиши, ўтказилиши ва фарқланишига оид натижалардан Ўзбекистон Республикаси “Ҳунарманд” уюшмаси ва Хоразм вилояти бўлимлари томонидан уюштирилаётган “Навқирон Ўзбекистон”, “Янги авлод”, “Ташаббус” кўрик-танлови ҳамда тадбирларни ташкиллаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси “Ҳунарманд” уюшмасининг 2019 йил 14 майдаги 14 14/582 сон маълумотномаси). Натижалар “Уста шогирд” анъаналари тарихини ўрганиш ва уларни замон талабига мос равишда қайта тиклаш, шунингдек, уюшма доирасида Низом ва Дастурлар ишлаб чиқиш, Хоразм телевидениясида “Хоразмнома” рукнида кўрсатувлар тайёрлаш ишларни амалга оширишга хизмат қилган.