Ражабов Шерзод Умурзоқовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Пенсия тизимидаги таркибий ўзгаришларнинг асосий йўналишлари», 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.DSc/Iqt258.
Илмий раҳбар: Аҳмаджон Ўлмасов, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент молия институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент молия институти, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Ғуломов Саидахрор Саидахмедович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Жумаев Нодир Хосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Вахабов Абдурахим Восиқович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади пенсия тизимидаги таркибий ўзгаришларни такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзини ўзи банд қилган фуқароларга вақтинчалик меҳнат гувоҳномалари берилган санадан бошлаб, амал қилишининг бутун даврини пенсия ҳисоблаб чиқариш учун ҳисобга олинадиган меҳнат стажига киритиш таклиф этилган;
пенсияни ҳисоблашнинг базавий миқдорида пенсионерларга тўланадиган устамалар, қўшимча ҳақ ва компенсациялар, пенсия жамғармаси томонидан қопланадиган турли нафақаларни тўлаш асосида пенсия ёшидаги аҳолининг реал даромадларини ошириш асосланган;
пенсияни тайинлаш учун зарурий меҳнат стажини ҳисоблашда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи ҳисоби бўйича маълумотларни киритиш таклиф этилган;
давлат бюджетидан субсидия ажратиш орқали бюджетдан ташқари пенсия жамғармасининг дефицитини қоплаш асосида молиявий барқарорликни ошириш таъминланган;
аҳоли ўртасида ишсизликни олдини олиш бўйича, давлат корхоналари ва уларнинг таркибий бўлинмалари учун ягона ижтимоий тўлов миқдорини 12 фоиз миқдорида белгилаш асосида аҳолини иш билан таъминлаш, шунингдек, иш берувчиларни қўллаб-қувватлаш тизимини шакллантириш асосланган;
иш ҳақи тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлмаганда ёки ўртача ойлик иш ҳақи базавий миқдордан кам бўлганда пенсия ҳисоблашнинг базавий миқдорни инобатга олган ҳолда пенсия тайинлаш таклиф этилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Пенсия тизимидаги таркибий ўзгаришларнинг асосий йўналишлари бўйича олинган натижалар асосида:
ўзини ўзи банд қилган фуқароларга вақтинчалик меҳнат гувоҳномалари берилган санадан бошлаб, амал қилишининг бутун даврини пенсия ҳисоблаб чиқариш учун ҳисобга олинадиган меҳнат стажига киритиш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 9 июльдаги «Ўзини ўзи банд қилган фуқаролар учун вақтинчалик меҳнат гувоҳномасини жорий этиш тўғрисида»ги ВМҚ-566-сон қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2020 йил 18 ноябрдаги 06/04-02-01-34/3541-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий қилиниши ўзини ўзи банд қилган фуқароларнинг меҳнатларини рағбатлантириш орқали аҳоли ўртасида ишсизлик сонининг камайишига ҳамда пенсия тизими иштирокчилари сони 597 минг нафарга ошишига хизмат қилган;
пенсияни ҳисоблашнинг базавий миқдорида пенсионерларга тўланадиган устамалар, қўшимча ҳақ ва компенсациялар, пенсия жамғармаси томонидан қопланадиган турли нафақаларни тўлаш асосида пенсия ёшидаги аҳолининг реал даромадларини ошириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 21 майдаги «Меҳнатга ҳақ тўлаш, пенсиялар ва бошқа тўловлар миқдорларини аниқлаш тартибини такомиллаштириш тўғрисида»ги ПФ-5723-сон фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2020 йил 18 ноябрдаги 06/04-02-01-34/3541-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалиётга жорий қилиниши натижасида 2020 йил давомида 4,9 трлн.сўм пул маблағлари пенсионерларнинг реал даромадлари ошиши учун йўналтирилишига эришилган;
пенсияни тайинлаш учун зарурий меҳнат стажини ҳисоблашда жисмоний шахсларнинг даромад солиғи ҳисоби бўйича маълумотларни киритиш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019 йил 1 февральдаги «Фуқароларнинг пенсияларини ҳисоблаш учун зарур бўлган ҳисобланган иш ҳақининг якка тартибдаги ҳисобини юритишни жорий этиш чора-тадбирлари ҳақида»ги ВМҚ-80-сон қарорида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2020 йил 18 ноябрдаги 06/04-02-01-34/3541-сон маълумотномаси). Натижада, пенсияларни тайинлаш ва ҳисоблаш жараёнини рақамлаштириш асосида соддалаштириш, ушбу жараёнда инсон омили иштирокини минималлаштириш орқали коррупцион ҳолатларни олдини олишга эришилган;
давлат бюджетидан субсидия ажратиш орқали бюджетдан ташқари пенсия жамғармасининг дефицитини қоплаш асосида молиявий барқарорликни ошириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 9 декабрдаги «2020 йил учун Ўзбекистон Республикасининг Давлат бюджети тўғрисида»ги ЎРҚ-589-сон қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2020 йил 18 ноябрдаги 06/04-02-01-34/3541-сон маълумотномаси). Натижада, Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги Бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига 2020 йилда давлат бюджетидан 8,0 трлн. сўм пул маблағи ажратиш орқали жамғарма молиявий барқарорлигини таъминлашга эришилган;
аҳоли ўртасида ишсизликни олдини олиш бўйича, давлат корхоналари ва уларнинг таркибий бўлинмалари учун ягона ижтимоий тўлов миқдорини 12 фоиз миқдорида белгилаш асосида аҳолини иш билан таъминлаш, шунингдек, иш берувчиларни қўллаб-қувватлаш тизимини шакллантириш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 26 сентябрдаги «Ўзбекистон Республикасининг солиқ сиёсатини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПФ-5837-сон фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлигининг 2020 йил 19 ноябрдаги 4-8/4-20-3174-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий қилиниши хўжалик юритувчи субъектлар ҳисобида 2020 йил давомида 2,7 триллион сўм пул маблағи жамғариб қолиниши орқали 2021 йил давомида 6641 та янги иш ўринларини ташкил этиш имконини берган;
иш ҳақи тўғрисидаги маълумотлар мавжуд бўлмаганда ёки ўртача ойлик иш ҳақи базавий миқдордан кам бўлганда пенсия ҳисоблашнинг базавий миқдорни инобатга олган ҳолда пенсия тайинлаш бўйича таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2019 йил 3 декабрдаги «Меҳнатга ҳақ тўлаш, пенсиялар ва бошқа тўловлар миқдорларини аниқлаш тартиби такомиллаштирилганлиги муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига ўзгартиришлар киритиш тўғрисида»ги ЎРҚ-586-сон қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлигининг 2020 йил 19 ноябрдаги 4-8/4-20-3174-сон маълумотномаси). Мазкур таклифнинг амалиётга жорий этилиши натижасида аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож қатламини муносиб пенсия билан таъминлаш орқали аҳоли жамғармалари миқдорини ошириш, камбағалликни қисқартириш имконияти оширилган.