Юсубова Рано Норбойевнанинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража  бериладиган фан тармоғи номи): “Тежамлилик ва ортиқчаликнинг лингвопоэтик хусусиятлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинганрақам:В2019.4.DSc/Fil192.
Илмий маслаҳатчи: Менглиев Бахтиёр Ражабович, филология фанларидоктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Навоий давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.02.03.
Расмий оппонентлар: Ҳакимов Муҳаммад Хўжахонович, филология фанлари доктори, профессор; Элтазаров Жўлибой Данабаевич, филология фанлари доктори, профессор; Йўлдошев Маъруфжон Мухаммаджонович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий матнда тежамлилик ва ортиқчаликнинг лингвопоэтик хусусиятларини илмий-назарий жиҳатдан очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кўчим асосидагитежамлиликнинг лингвопоэтик имкониятлариметафорик ҳамда метонимик тежамлиликнинг бадиий матнга ихчамлаштирилган образли тус бериши “инсон” концепти доирасида маъновий-мантиқий, миллий-маданий ҳамда лингвопоэтик ёндашувга кўра очиб берилган;
бадиий матнда тежамлиликка асосланган киноянинг турли прагматик омиллар таъсирида содир бўлиши ва доимий субъектнинг салбий баҳоси ифодачисига айланиши, шунингдек, кенг мазмуннинг бир тил бирлигида окказионал воқеланишининг лингвопоэтик қиммати асосланган;
тежамлиликнинг семантик-синтактик номувофиқлик асосида воқелантирилиши, бадиий матнда новербал воситаларнинг тежамлиликка мувофиқ вужудга келиши ва вербал воситалар ўрнини тўлдириши, тежамлиликнинг шаклий-мазмуний номувофиқлик асосида намоён бўлиши,  ситуатив, контекстуал ҳамда семантик эллипсиснинг лингвопоэтик имкониятлари аниқланган; 
лексик синонимлар қаторида бирлаштирувчи семага эга бўлган лексемалар ифода даражалари ёки эмоционал-экспрессивлиги билан ўзаро фарқланган ҳолда лексик ортиқчалик тамойилига мос тарзда қўлланиши билан боғлиқ лингвопоэтик ёндашув мумтоз адабий асарлар мисолида далилланган; 
аффиксал ҳамда лексик-аффиксал ортиқчаликнинг поэтик матнга бадиий тус бериши,  семантик ортиқчаликнинг тимсол яратиш мақсади билан поэтик маънони қолипловчи воситага айлантириши, синтактик ортиқчаликка хос гап моделларининг лингвопоэтик қиммати мумтоз адабий асарлар мисолида далилланган;
“қизил”, “қора”, “сариқ”маъноларини англатувчи семема ва семалар, синонимлар синонимиясининг семантик ва лексик ортиқчалик фонидаги лингвопоэтик имкониятлари Алишер Навоий лирикаси мисолида асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тежамлилик ва ортиқчаликнинг лингвопоэтик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тилдаги тежамлилик ва ортиқчаликнинг бадиий-эстетик вазифалари, лексик синонимларнинг қўлланиши билан боғлиқ лисоний ортиқчаликнинг бадиий вазифалари, ранг билдирувчи лексемалар синонимиясининг лисоний ортиқчалик фонидаги бадиий имкониятлари ҳақидаги назарий хулосалардан ФА-Ф1-ГОО3 рақамли “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2020 йил 15 октябрдаги 17.01/121-сон далолатномаси). Илмий натижалар асосида тежамлилик ва ортиқчаликнинг бадиий-эстетик вазифалари мукаммаллаштирилган; 
мумтоз шеъриятда лексик синонимларнинг қўлланиши билан боғлиқ лисоний ортиқчаликнинг бадиий вазифаларини Навоий лирикаси мисолида ёритишга оид назарий хулосаларидан ХТ-Ф2-004 рақамли «Ўзбек халқ педагогикаси ва фольклор анъаналари» мавзусидаги фундаментал илмий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг  2020 йил 4 ноябрдаги 89-03-4405-сонли маълумотномаси).  Илмий натижалар тежамлиликка асосланган халқ оғзаки ижоди намуналарини таҳлил қилиш ва изоҳлашда назарий ва амалий манба сифатида хизмат қилган; 
бадиий матн яратилишида шахс (ижодкор)нинг тил ҳақидаги билимлари фондини, ушбу фондда тежамлилик ва ортиқчаликнинг яшовчанлигини тадқиқ этиш ўзбек менталитетига хос бадиий фикрлаш тарзини чуқурроқ ёритиши ҳақидаги қарашларидан, ижтимоий фаолиятда намоён бўлувчи сиёсий-мафкуравий, фалсафий, ахлоқий, диний ва бадиий-эстетик қарашлар мужассам бўлган бадиий нутқнинг лингвопоэтик таҳлилида тежамлилик ва ортиқчаликнинг тил рўёбидаги ўрнини белгилаш хусусидаги хулосалардан ФА-Ф1-Г002 “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2020 йил 15 октябрдаги 17.01/121-сон далолатномаси). Илмий натижанинг амалиётга татбиқ этилиши бадиий нутқнинг лингвопоэтик таҳлилида тежамлилик ва ортиқчаликнинг тил рўёбидаги ўрнини белгилашда, бадиий-эстетик вазифаларини бадиий асар тили характеридан келиб чиқиб илмий текширишда муҳим асос бўлиб хизмат қилган;
семантик-синтактик номувофиқлик асосидаги тежамлиликнинг бадиий-эстетик вазифаларини ўзбек халқ мақоллари асосида реаллашувини таҳлил қилиш ҳақидаги назарий хулосаларданФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот объекти сифатида” мавзусидаги амалий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2020 йил 15 октябрдаги 17.01/121-сон далолатномаси). Тадқиқот натижалари халқ оғзаки ижодида тил бирликларининг ўзаро семантик-синтактик номувофиқлик асосида воқеланиши хусусидаги мулоҳазаларга мурожаат қилинганлиги ҳақида чиқарилган хулосалар асос бўлиб хизмат қилган; 
тежамлилик ёки ортиқчаликнинг бадиий матндаги ҳамда мулоқот жараёнидаги кўринишларига оид хулосалардан Навоий вилояти телерадиокомпаниясининг “Қадрият”, “Дахлдорлик туйғуси”, “Мозийганазар”сингари туркум кўрсатувларининг тегишли сонларида,“Ассалом, янги кун” тонгги дастурида, “Ўзбекистон 24” телеканали орқали эфирга узатилган “Мозийга назар” кўрсатувида, Навоий вилоят радиоси орқали эфирга узатилган “Долзарб мавзу”, “Муносабат”эшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Навоий вилоят телерадиокомпаниясининг 2020 йил 26 октябрдаги 01-02/105-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва эшиттиришлар учун тайёрланган публицистик, илмий-оммабоп материалларнинг шаклий-мазмуний жиҳатдан мукаммаллашуви таъминланган.