Кузиев Равшан Рамазановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Эркин иқтисодий ҳудудлар фаолиятини солиқлар воситасида рағбатлантириш», 08.00.07 – Молия, пул муомаласи ва кредит (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Iqt206.
Илмий раҳбар: Жумаев Нодир Ҳосиятович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/10.12.2019.I.16.01.
Расмий оппонентлар: Сатторов Одил Бердимуродович, иқтисодиёт фанлари доктори, прфессор; Ашурова Насиба Ботировна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Г.В.Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университетининг Тошкент шаҳардаги филиали.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади эркин иқтисодий худудлар фаолиятини солиқлар воситасида рағбатлантиришга қаратилган таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
махсус иқтисодий зоналар иштирокчиларига кўзда тутилган солиқ имтиёзлари киритилган инвестициялар ҳажмига қараб белгиланган муддатлар асосида белгилаш тартиби ишлаб чиқилган;
эркин иқтисодий зоналарда фаолият юритувчи корхоналар ўз ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун олиб кириладиган ускуналар, хом ашё, материаллар ҳамда бутловчи буюмлар, маҳсулот экспорт қилинганда вужудга келадиган қўшилган қиймат солиғининг манфий суммаси қайтарилмаслиги ҳуқуқи билан божхона тўловларидан озод этилиши таклифи асосланган;
махсус иқтисодий зоналар иштирокчилари республикада ишлаб чиқарилмайдиган ва инвестиция битимига мувофиқ инвестиция лойиҳасини амалга ошириш учун қурилиш даврида белгиланган тартибда олиб кирилган қурилиш материаллари, тасдиқланган рўйхат бўйича технологик ускуналарнинг ўхшаши Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқарилмайдиганини олиб киришда божхона тўловларини тўлашдан озод этилиши бўйича таклиф ишлаб чиқилган;
«Навоий» эркин иқтисодий зона фаолиятининг бутун даврида солиқларни тўлашдан ҳамда эркин иқтисодий зоналарда экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун олиб келинадиган хом ашё, материал ва бутловчи буюмлар учун божхона тўловларини тўлашдан озод этилиши бўйича берилган имтиёзларни бекор этиш бўйича таклифлари асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Эркин иқтисодий ҳудудлар фаолиятини солиқлар воситасида рағбатлантириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Ўзбекистон Республикасида давлат харидлари тизимини такомиллаштиришнинг махсус иқтисодий зоналар иштирокчиларига кўзда тутилган имтиёзларни киритилган инвестициялар ҳажмига қараб белгиланган муддатлар асосида белгилаш тартиби ва мезонлари бўйича ишлаб чиқилган таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 июндаги “Алоҳида солиқ ва божхона имтиёзларини бекор қилиш тўғрисида”ги ПФ-6011-сон Фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 06/04-02-01-32/288-сон маълумотномаси). Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 26 октябрдаги “Эркин иқтисодий зоналар фаолиятини фаоллаштириш ва кенгайтиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-4853-сон Фармонига ва Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 майдаги “Навоий вилоятини инновацион, юқори технологияларга асосланган, экспортга йўналтирилган ва импорт ўрнини босадиган ишлаб чиқаришлар учун эркин иқтисодий зона сифатида белгилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5719-сон Фармонига тегишли ўзгартиришлар киритилган;
Эркин иқтисодий зоналарда фаолият юритувчи корхоналарга берилган солиқ имтиёзлари ва преференциялар натижасида бўшаб қолган маблағларни янги корхоналарни ташкил этиш, шунингдек, мавжуд ишлаб чиқаришларни модернизациялаш, реконструкция қилиш ва техник, технологик қайта жиҳозлаш, кенгайтириш, ишлаб чиқариш биноларини қуриш, ўз ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун зарур хом ашё ва материаллар харид қилишга мақсадли йўналтиришни таъминлаш мақсадида, ўз ишлаб чиқариш эҳтиёжлари учун олиб кириладиган ускуналар, хом ашё, материаллар ҳамда бутловчи буюмлар, маҳсулотлар экспорт қилинганда вужудга келадиган қўшилган қиймат солиғининг манфий суммаси қайтарилмаслиги ҳуқуқи билан божхона тўловларидан (божхона расмийлаштируви йиғимларидан ташқари) озод этилиши мақсадга мувофиқлиги бўйича таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 майдаги “Навоий вилоятини инновацион, юқори технологияларга асосланган, экспортга йўналтирилган ва импорт ўрнини босадиган ишлаб чиқаришлар учун эркин иқтисодий зона сифатида белгилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5719-сон Фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2019 йил 16 декабрдаги 06/04-02-01-32/3775-сон маълумотномаси). Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 26 октябрдаги “Эркин иқтисодий зоналар фаолиятини фаоллаштириш ва кенгайтиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-4853-сон Фармонининг 3-банди учинчи хатбошисига тегишли ўзгартиришлар киритилган;
махсус иқтисодий зоналар иштирокчилари республикада ишлаб чиқарилмайдиган ва инвестиция битимига мувофиқ инвестиция лойиҳасини амалга ошириш учун қурилиш даврида белгиланган тартибда олиб кирилган қурилиш материаллари учун божхона тўловларини (бундан қўшимча қиймат солиғи ва божхона расмийлаштируви учун йиғимлар мустасно); тасдиқланган рўйхат бўйича технологик ускуналарнинг ўхшаши Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқарилмайдиганини олиб киришда божхона тўловларини (бундан божхона расмийлаштируви учун йиғимлар мустасно) ва махсус иқтисодий зоналар иштирокчилари томонидан ишлаб чиқариш ва маҳсулотларни экспортга реализация қилиш учун фойдаланадиган хом ашё, материаллар ва бутловчи қисмлар Ўзбекистон Республикаси ҳудудига олиб кирилганда, божхона тўловларини (бундан божхона расмийлаштируви учун йиғимлар мустасно) тўлашдан озод этилиши мақсадга мувофиқлиги бўйича таклифи Ўзбекистон Республикасининг 2020 йил 17 февралдаги “Махсус иқтисодий зоналар тўғрисида”ги ЎРҚ-604-сон Қонунида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 06/04-02-01-32/288-сон маълумотномаси). Натижада, 2020 йил 9 ой якунларига кўра, махсус иқтисодий зоналар иштирокчиларига берилган солиқ имтиёзлари суммаси 555,4 млрд. сўмни ташкил қилган;
“Навоий” ЭИЗ дирекцияси АЖ эркин иқтисодий зоналар фаолиятининг бутун даврида солиқлар тўлашдан озод этилиши бўйича берилган имтиёзни бекор этиш лозимлиги таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 июндаги “Алоҳида солиқ ва божхона имтиёзларини бекор қилиш тўғрисида”ги ПФ-6011-сон Фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 06/04-02-01-32/288-сон маълумотномаси). Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 15 майдаги «Навоий вилоятини инновацион, юқори технологияларга асосланган, экспортга йўналтирилган ва импорт ўрнини босадиган ишлаб чиқаришлар учун эркин иқтисодий зона сифатида белгилаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги ПФ-5719-сон Фармонига тегишли ўзгартириш киритилди. 2020 йил якунларига кўра, мазкур имтиёзни бекор этилиши натижасида давлат бюджетига 40,0 млрд. сўм солиқлар бўйича ҳамда 322,5 млрд. сўм импортдаги ҚҚС ҳисобига қўшимча ундирилган;
“Ангрен” ва “Жиззах” эркин иқтисодий зоналари иштирокчилари учун эркин иқтисодий зоналар фаолияти давомида экспортга йўналтирилган маҳсулотлар ишлаб чиқариш учун олиб келинадиган хом ашё, материал ва бутловчи буюмлар учун божхона тўловларини тўлашдан (божхона расмийлаштируви йиғимларидан ташқари) озод этилиши бўйича берилган имтиёзини бекор этиш бўйича таклиф Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 июндаги “Алоҳида солиқ ва божхона имтиёзларини бекор қилиш тўғрисида”ги ПФ-6011-сон Фармонида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг 2021 йил 9 февралдаги 06/04-02-01-32/288-сон маълумотномаси). Унга кўра, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2016 йил 26 октябрдаги “Эркин иқтисодий зоналар фаолиятини фаоллаштириш ва кенгайтиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПФ-4853-сон Фармонига тегишли ўзгартириш киритилди. 2020 йил якунларига кўра, мазкур имтиёзни бекор этилиши натижасида 50,8 млрд. сўм солиқлар бўйича ҳамда 483,7 млрд. сўм (импортдаги ҚҚС) миқдоридаги маблағ Давлат божхона қўмитаси томонидан давлат бюджетига ундирилган.