Жепбарова Саят Қурбанмиратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ошиқ Нажаб” достони туркий версияларининг генезиси ва поэтикаси (ўзбек, туркман ва қорақалпоқ версиялари мисолида)”, 10.00.08 – Фольклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Fil395
Диссертация бажарилган муассаса номи:Бердақ номидаги Қорақалпоқ давлат университети 
Илмий раҳбар: Маматқул Жўраев, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёт ва фольклори институти,Dsc.02/30.12.2019.Fil.46.02.
Расмий оппонентлар: БаҳадироваСаригул, филология фанлари доктори,  профессор; Сариев Санъатжон  Матчонбоевич, филология фанлари доктори 
Етакчи ташкилот: Нукус давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади «Ошиқ Нажаб» достони туркий версияларининг оғзаки ва ёзма вариантларини қиёсий-типологик жиҳатдан ўрганиш асосида достон сюжетининг тарихий илдизлари ва мифологик асослари, композицион тузилиши, образлар тизими, поэтикаси ва бахшилар эпик репертуаридаги ўрнини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
«Ошиқ Нажаб» достони туркий версиялари тилининг лексикасида ўғуз тип луғавий бирликлар устуворлик қилишига асосланган ҳолда ушбу асар созанда-бахши ҳақидаги халқ афсоналарининг поэтик трансформацияси асосида Оролбўйи эпик ареалида шаклланганлиги далилланган;
«Ошиқ Нажаб» достонининг туркий халқлар фольклоридаги оғзаки вариант ва версияларини яхлит эпик тизим сифатида илк бор қиёсий  тадқиқ этиш натижасида “ошиқ” туркумига мансуб мазкур эпик асар бахшичилик ва созандалик йўналишидаги ҳамнафас ижро учун мўлжаллаб яратилганлиги исботланган;
«Ошиқ Нажаб» достонида тасвирланган воқеаларнинг бадиий талқини ва сюжет тизимини қиёсий таҳлил қилиш орқали мазкур эпик асар туркий халқлар фольклоридаги «Ошиқ Албанд» достонининг давоми эканлиги далилланиб, эпосдаги биографик туркумлилик ҳодисаси “ошиқ” туркуми достонларига ҳам тааллуқли эканлиги аниқланган;
«Ошиқ Нажаб» достонининг ўзбек, қорақалпоқ ва туркман бахшилари ижросида ёзиб олинган оғзаки вариантлари ҳамда қўлёзма нусхасини қиёсий таҳлил қилиш натижасида достон туркий версияларидаги фарқли жиҳатларнинг юзага келишига миллий эпик анъаналарнинг ўзига хослиги, бахшиларнинг индивидуал бадиий маҳорати ва бадиҳагўйлик иқтидори асос бўлганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. «Ошиқ Нажаб» достони туркий версиялари генезиси ва поэтикасини қиёсий-типологик аспектда ўрганиш асносида олинган илмий натижалар қуйидаги йўналишларда амалиётга жорий этилган:
«Ошиқ Нажаб» достонининг ёзиб олиниши, нашр этилиши ва ўрганилиши тарихи, достоннинг ошиқлик руҳида яратилганлигининг сабаблари, достон туркий версияларининг қиёсий-типологияси ва бадиий ўзига хослигига доир фактик материаллари ҳамда илмий-назарий умумлашмаларидан ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ  гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институтининг ФА-Ф-1-005 рақамли «Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослик тарихини тадқиқ қилиш» (2017-2021) мавзусидаги фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2021 йил 2 июндаги 126/1-сон маълумотномаси). Натижада «Ошиқ Нажаб» достонининг туркий фольклоршунослигида ўрганилиши тарихига доир илмий-назарий қарашлар янги маълумотлар билан бойитилган ва такомиллаштирилган;
«Ошиқ Нажаб» достони туркий версияларидаги фарқли жиҳатларнинг юзага келишига миллий эпик анъаналарнинг ўзига хослиги, бахшиларнинг индивидуал бадиий маҳорати ва бадиҳагўйлик иқтидори асос бўлганлиги ҳақидаги илмий-назарий хулосаларидан Қорақалпоғистон Республикасининг таълим туркман тилида олиб бориладиган умумтаълим мактабларида тажриба-синов ишларини олиб боришда, ўқув режаларини тузишда, халқ достонлари ҳақидаги назарий билимларни амалиётда қўллаш кўламини кенгаштиришда, достон матнларини таҳлил этиш ҳамда ўқувчиларга  туркман фольклорининг ўзбек, қорақалпоқ фольклорлари билан типологик ўхшашлигига хос маълумотларни етказишда фойдаланилган(Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2020 йил 16 декабрдаги 01-01/10-3929-сон маълумотномаси). Натижада ёш авлод қалбига номоддий маданий мерос билан боғлиқ анъаналарни кенг кўламда сингдириш орқали уларни миллий қадриятлар руҳида тарбиялаш ҳамда халқ достонларидан руҳий озиқланиш ҳиссиётларини шакллантиришга эришилган;
ўзбек, қорақалпоқ ва туркман халқлари фольклорининг муштарак мероси ҳисобланган «Ошиқ Нажаб» достонида соз санъати ва бахши образининг акс этиши, унинг мифологик асосларига алоқадор илмий натижалар И.В.Савицкий номидаги бадиий санъат музейининг халқ ижодиёти бўлимига тегишли экспонат ва материаллар кўргазмасини ташкил этишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2020 йил 22 декабрдаги 2-4/1602-сон маълумотномаси). Халқимиз соз санъати, дутор жўрлигида қўшиқ айтиш ва бахшичилик санъатининг келиб чиқиши ҳақидаги мифопоэтик қарашлари акс этган эпик асарларни тарғиб қилиш натижасида бахшичилик соҳасидаги «устоз-шогирдлик» анъаналарини қайта тиклаш, ёшларда бахшичилик санъатига ҳавас уйғотиш ҳамда ёш авлодни ватанпарварлик, миллий ўзликни англаш ва руҳан етук тарбиялашга эришилган;
Оролбўйи этномаданий ареалида қўшни бўлиб яшаб келаётган ўзбек, туркман ва қорақалпоқ халқлари эпик анъанасидаги ўхшашликлар, достонлардаги сюжет ва мотивларнинг мифологик асослари билан боғлиқ назарий қарашлар ва таҳлилга тортилган «Ошиқ Нажаб» достонини қиёсий ўрганиш натижасида қўлга киритилган материаллардан Қорақалпоғистон Республикаси Телерадиокомпаниясининг «Олтин остона», «Адабиёт ва давр» каби теледастурларида фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Телерадиокомпаниясининг 2020 йил 24 декабрдаги 01-02/с296-сон маълумотномаси). Натижада «Ошиқ Нажаб» достони туркий версияларининг генезиси ва поэтикаси, мазкур достоннинг миллий талқинларидаги ўхшаш ва фарқли жиҳатлар ҳақидаги илмий қарашлар жамоатчилик ўртасида кенг тарғиб этилган.