Файзиев Шохрух Шамси ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Иссиқ ва қуруқ иқлим шароитида бажариладиган геодезик ўлчаш натижаларига рефракция таъсирини аниқлаш ва ҳисобга олиш (Қарши шаҳар мисолида)», 11.00.06 – «Геодезия. Картография» (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Т2175.
Илмий раҳбар: Суюнов Абдусали Саматович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSc.03/30.12.2019.Т.10.02 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик Илмий Кенгаш.
Расмий оппонентлар: Авезбаев Садулла Авезбаевич, иқтисод фанлари доктори, профессор; Абдуллаев Тўлқин Мансурович, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент архитектура-қурилиш институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қуруқ ва иссиқ иқлим шароитида шаҳарларда геодезик ўлчашларни амалга оширишда ўлчаш аниқлигига горизонтал рефракция таъсирини ўрганиш ва ўлчаш аниқлигини ошириш йўлларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
геодезик объектлардаги горизонтал йўналишларни ўлчаш аниқлигини ошириш усуллари метеорологик маълумотларнинг горизонтал ва вертикал тақсимланиши асосида такомиллаштирилган;
иссиқ ва қуруқ иқлим шароитида геодезик ўлчаш ишлари аниқлигига таъсир этувчи омилларни ҳисоблаш усули ҳаво ҳарорати, босими ва намлигини инобатга олиб ишлаб чиқилган;
рефракция таъсирини аниқлаш ва уни ҳисоблаш усули ҳудуднинг жой рельефи, атмосферанинг горизонтал йўналишидаги геодезик ўлчаш натижалари асосида такомиллаштирилган;
иссиқ ва қуруқ иқлим шароитида рефракция таъсирини инобатга олиб IV синф шаҳар полигонометриясида визир нури 1,5 м баландликдан кам бўлмаганда геодезик ўлчаш хатолиги камайиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Иссиқ ва қуруқ иқлим шароитида бажариладиган геодезик ўлчаш натижаларига рефракция таъсирини аниқлаш ва ҳисобга олиш (Қарши шаҳри мисолида) бўйича олинган натижалар асосида:
метеорологик маълумотларнинг горизонтал ва вертикал тақсимланишини ҳисобга олган ҳолда геодезик объектлардаги горизонтал йўналишларни ўлчаш аниқлигини ошириш усуллари «Давергеодезкадастр» давлат қўмитаси тасарруфидаги Самарқанд аэрогеодезия корхонасида жорий этилган («Давергеодезкадастр» давлат қўмитасининг 2020 йил 23 июлдаги 02-08-6805-сон маълумотномаси). Натижада, геодезик объектларидаги ўлчаш натижалари аниқлигини 1,5-2 мартага ошириш имкони яратилган;
қуруқ ва иссиқ иқлим шароитида геодезик ўлчаш ишлари аниқлигига таъсир этувчи омилларни ҳисоблаш усули «Давергеодезкадастр» давлат қўмитаси тизимидаги «Ўздаверлойиҳа» институтининг «Қашвилерлойиҳа» бўлинмасида ишлаб чиқаришга жорий этилган («Давергеодезкадастр» давлат қўмитасининг 2020 йил 23 июлдаги 02-08-6805-сон маълумотномаси). Натижада, Қарши шаҳар ва унинг атрофидаги геодезик объектларида ўлчаш натижаларининг хатолигини камайтириш имкони яратилган;
қуруқ ва иссиқ иқлим шароитида геодезик ўлчаш ишлари аниқлигини ошириш усули «Давергеодезкадастр» давлат қўмитаси тизимидаги Сурхондарё вилояти “Ермулккадастр” давлат корхонасида ишлаб чиқаришга жорий этилган («Давергеодезкадастр» давлат қўмитасининг 2020 йил 23 июлдаги 02-08-6805-сон маълумотномаси). Натижада, геодезик ўлчов объектларидаги ўлчашлар аниқлигининг 25-30 фоизгача оширилишига эришилган.