Sayt test rejimida ishlamoqda

Артиков Абдирашид Заировичнинг 
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ғўза ва кузги буғдой етиштиришда томчилатиб суғориш технологиясининг самарадорлиги”, 06.01.02- Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам В2019.4.DSc/Qx144.
Илмий маслаҳатчи: Болтаев Сайдулла Махсудович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти Сурхондарё ИТС.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05.30.12.2019.Qx/B.42.01.
Расмий оппонентлар: Хамидов Мухаммадхон Хамидович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Норқулов Усмонқул, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Исашов Анваржон, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ирригация ва сув муаммолари илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Сурхон-Шеробод воҳасининг тақир-ўтлоқи тупроқлари шароитида ингичка толали ғўза ва кузги буғдойни парваришлашда лазер нури ва электромагнит майдонида фаоллаштирилган сув билан  томчилатиб суғориш технологиясини қўллаб, пахта ва дондан юқори ҳамда сифатли ҳосил олишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
илк бор Сурхон-Шеробод воҳасининг суғориладиган тақир-ўтлоқи тупроқлари шароитида ингичка толали ғўзани лазер ва электромагнит майдонида фаоллашган сув билан  томчилатиб суғоришда мавсумда 2850 м3/га, кузги буғдойда эса 2725 м3/га сув сарфланиб, анъанавий суғоришга нисбатан  сувни тежаш технологияси ишлаб чиқилган; 
фаоллаштирилган сув билан томчилатиб суғоришнинг тупроқ таркибидаги озиқа моддалар миқдорлари ўзгариши ва уларнинг ўсимлик томонидан ўзлаштирилишининг яхшиланиши ҳисобига мавсумий минерал ўғитлар сарфини 25% гача тежаш мумкинлиги исботланган;
лазер нури ва магнит майдонида фаоллаштирилган сув билан томчилатиб суғоришнинг пахта ва дон ҳосили ошиши ҳамда сифатига ижобий таъсири аниқланган.
ингичка толали ғўза ва кузги буғдойни лазер нури ва электромагнит майдонида фаоллаштирилган сув билан томчилатиб суғориш натижасида тупроқда ҳаракатчан фосфор ва азотнинг миқдори ошиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Сурхон-Шеробод воҳасининг суғориладиган тақир-ўтлоқи тупроқлари шароитида пуштага экилган ингичка толали ғўза ва кузги буғдойни мавсумда томчилатиб суғоришда олинган тадқиқотлар натижалари асосида: 
кластер ва фермер хўжаликларига қўлланма сифатида «Ғўза мажмуидаги экинларни томчилатиб суғориш технологияси бўйича тавсиялар» номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 10 июлдаги № 02/020-2122-сон маълумотномаси). Республиканинг жанубий минтақаларининг пахтачилик ва ғаллачилик фермер хўжаликлари ва кластерларда ғўза ва ғўза мажмуидаги экинларни томчилатиб суғориш технологиясини жорий этишда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
Сурхондарё вилоятининг тақир ва тақирсимон тупроқлари шароитида томчилатиб суғориш технологияси Қизириқ, Термиз, Жарқўрғон, туманлари пахтачилик фермер хўжаликларида жами 154 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ  хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 10 июлдаги № 02/020-2122-сон маълумотномаси). Натижада ингичка толали ғўза навларини суғоришда сарфланадиган сув миқдори 40-50% га ва азотли ўғитлар сувда эритиб қўлланилганлиги ва фаоллаштирилган сув билан томчилатиб суғорилганлиги ҳисобига минерал ўғитлар сарфи 20-25% га иқтисод қилиниб, ғўзадан гектарига 4,0-6,5 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган ва рентабеллик даражаси 19,4 фоизга ошган; 
Термиз туманида кучсиз шўрланган тупроқлар шароитида ингичка толали ғўзани томчилатиб суғориш технологиясини 16 гектарда жорий этилган (Қишлоқ  хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 10 июлдаги № 02/020-2122-сон маълумотномаси). Натижада минераллашган сизот сувларининг ҳайдов қатламига капилляр кўтарилмаганлиги сабабли зарарли тузларнинг 0,006-0,007% га камайишига эришилган;
кузги бўғдойни томчилатиб суғориш технологияси Қизириқ  туманининг тақирсимон тупроқлари шароитида 21 га майдонда жорий этилган  (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 10 июлдаги № 02/020-2122-сон маълумотномаси). Натижада кузги буғдойни томчилатиб суғориш усулини қўллаш натижасида мавсумий сув сарфи 40% камайиб, дон ҳосили 5-6 центнерга, сомон ҳосили 11,2 центнерга ошиб, рентабеллик даражаси 20% ни ташкил этган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish