Oteniyazov Rashid Idrisovichning

doktorlik dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.

Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): «Tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarni geoaxborot modellashtirish asosida qarorlar qabul qilishni quvvatlovchi tizim», 05.01.04–Hisoblash mashinalari, majmualari va kompyuter tarmoqlarining matematik va dasturiy ta’minoti (texnika fanlari).

Talabgorning ilmiy va ilmiy-pedagogik faoliyat olib borishga layoqati bo‘yicha test sinovidan o‘tgani haqida ma’lumot: /katta ilmiy xodim-izlanuvchi/.

Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: 30.09.2014/B2014.3-4.T166.

Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti.

IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti va O‘zbekiston Milliy universiteti, 14.07.2016.T.29.01.

Ilmiy maslahatchi: Usmanov Rishat Niyazbekovich, texnika fanlari doktori.

Rasmiy opponentlar: Xabibullaev Ibroxim Xabibullaevich, texnika fanlari doktori, professor; Muxammadieva Dilnoz Tulkunovna, texnika fanlari doktori, professor; Jmud` Vadim Arkad`evich, texnika fanlari doktori, professor (Rossiya Federatsiyasi).

Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat texnika universiteti.

Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.

II. Tadqiqotning maqsadi:turli xildagi ma’lumotlar sharoitida tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar uchun qarorlar qabul qilishga ko‘maklashuvchi geoaxborot-analitik tizim ishlab chiqishdan iborat.

III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar ma’lumotlarini to‘plash, saqlash va ishlov berish, geoaxborot texnologiyalar asosida modellashtirish, intellektuallashtirishga mo‘ljallangan axborot-analitik kompyuterlashtirilgan tizim ishlab chiqilgan;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar holatlarini qat’iymas to‘plamlar nazariyasi tamoyillari asosida baholash va umumlashtirishga asoslangan boshqaruv qarorlarini qabul qilish modellari ishlab chiqilgan;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar tasvirlaridan ma’lumot olish, ishlov berish jarayonlarini parallellashtirish algoritm va dasturiy vositalari ishlab chiqilgan;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar geoaxborot modeli tematik qatlamlari orasidagi o‘zaro bog‘lanishlarni aks ettiruvchi elektron kartalar yaratish asosida qarorlar qabul qilishga ko‘maklashuvchi kompyuterlashtirilgan tizimning algoritmlari va dasturiy vositalari ishlab chiqilgan;

qat’iymas ma’lumotlar sharoitida tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarni vaziyatlari bo‘yicha qayta tiklash, lokallashtirish, ogohlantirish echimlari va ular orasidagi o‘zaro bog‘lanishlarini baholash modellari, algoritmlari va dasturiy vositalari ishlab chiqilgan;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarning tasvirlariga tezkor parallel` ishlov berish algoritmlari hamda rastrli tasvirlar asosida hududlar geoaxborot modeli va vaziyatni baholash algoritmlari ishlab chiqilgan;

geoaxborot modelga asoslanib, tematik qatlamlar orasidagi korrelyasion bog‘lanishlar xaritasini yaratish va boshqaruv qarorlarini qabul qilish algoritm va dasturiy majmuasi ishlab chiqilgan.

IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi:

Tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarninggeoaxborot resurslarigaishlov berish jarayonlarini boshqarish tizimi va matematik modellari asosida:

tabiiy-texnogen xarakterdagi hududlar er qatlamlarida va sho‘rlanish darajasini bashoratlash modellarining instrumental dasturiy vositalar majmui Qoraqalpog‘iston Respublikasi shimoliy zonasida O‘zbekiston Respublikasi Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasi tizimiga kiruvchi korxonalarning texnologik tizimi «Orol bo‘yi gidrogeologik ekspedisiyasining Qoraqalpog‘iston gidrogeologik stansiyasi» davlat korxonasiga joriy qilingan (Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasining 2015 yil 14 iyuldagi 08-1266-son ma’lumotnomasi). Ilmiy natijaning qo‘llanilishi tabiiy-texnogen xarakterdagi xar bir gidrogeologik ob’ektlarning meliorativ va ekologik holatini baholash va bashoratlash imkonini bergan;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarning meliorativ holatini ta’minlash jarayonining geoaxborot modellari va instrumental dasturiy vositalar majmui Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi tizimi korxonalarida joriy etilgan (Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligining 2016 yil 31 oktyabrdagi 33-8/5937-son ma’lumotnomasi). Ilmiy-tadqiqot natijalari tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarning geoaxborot kartalarini yaratish va meliorativ holatini baholash algoritmlari va bashoratlash modellarini amalda joriy etish hisobiga samarali boshqaruv qarorlarini qabul qilish tizimini shakllantirish  va ekologik xavfsizlik darajasini 11.2% ga oshirishni ta’minlaydi;

tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlar tasvirlaridan ma’lumot olish va ishlov berish jarayonlarini parallellashtirish dasturiy vositalari «Kitob-Shahrisabz er osti suv olish inshootlari» tizimiga joriy etilgan (Davlat geologiya va mineral resurslar qo‘mitasining 2015 yil 24 noyabrdagi 01/574-son ma’lumotnomasi). Ilmiy-tadqiqot natijalari tabiiy-texnogen xarakterdagi gidrogeologik ob’ektlarning meliorativ va ekologik holatini qayta tiklash jarayonlarini boshqarish tizimini takomillashtirish, texnogen ob’ektlar sonini kamaytirish hisobiga melioratsiya hududlarining samaradorligini 58,7% dan 66,08% ga oshirishni ta’minlashga xizmat qiladi.