Sayt test rejimida ishlamoqda

Нурмухамедов Абдуфаттах Махкамовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Вигнернинг спин-изоспин SU(4)-симметрияси, уни бузувчи омиллар, симметрияни бажарилиш даражаси ва оғир атом ядролари соҳасидаги тикланиши”, 01.04.08–Атом ядроси ва элементар заррачалар физикаси. Тезлаштирувчи техника(физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:B2019.1.DSc/FM134.
Илмиймаслаҳатчи: Муминов Толиб Мусаевич,физика-математика фанлари доктори, профессор, Ўзбекистон Республикаси фанлар академиясиакадемиги.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ядро физикаси институти,DSc.02/30.12.2019.FM/T.33.01.
Расмий оппонентлар: Новиков Юрий Николаевич, физика-математика фанлари доктори, профессор; Усманов Пазлитдин Нуритдинович,физика-математикафанлари доктори, профессор; Турсунов Эргаш Махкамович, физика-математика фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Физика-техника институти “Физика-Қуёш” илмий ишлаб-чиқариш бирлашмаси. 
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади спин-изоспин SU(4)-симметрияни бузувчи омилларнинг ўрни ва бузилишдаги улушини, ядроларда симметриянинг бузилиш даражасини аниқлаш ва спин-изоспин симметрияни оғир ядролар соҳасида тикланишини исботлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Вигнер   эмпирик функцияларини маълум ядро массалари асосида аналитик кўриниши аниқланган ҳамда 1800 дан ортиқ нуклидлар учун спин-орбитал таъсирининг ядро массасига қўшган улушининг экспериментал қийматлари ҳисобланган;
Вигнер масса формуласидаги  ҳад ядролардаги жуфтлик энергияси эканлиги исботланган;
масса сонининг кенг ўзгариш соҳасида Франчини-Радикати омилини экспериментал қийматлари аниқ ҳисоблаб топилган ҳамда изоспин проекцияси   ва Вигнер ядро турига боғлиқ Франчини-Радикати омили учун аниқ назарий формула топилган;
ҳар бир ядрода Вигнер спин-изоспин симметрияси бажарилиш даражаси аниқланган;
Франчини-Радикати омил-мезонининг экспериментал ва назарий қийматлари асосида математик статистика усулларини қўллаш орқали Вигнер спин-изоспин симметриясини тоқ масса сонли ва изоспини   бўлган нуклидларда тикланиши ишончлилиги 99% дан катта эхтимол билан исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Вигнер атом ядроларидаги спин-изоспин SU(4)-симметрияси каби физик ҳодисани тадқиқоти ва оғир ядролар соҳасида симметрия тикланиши билан боғлиқ олинган натижалар асосида:
ядро массалари экспериментал қийматларига асосланиб Вигнер эмпирик функциялари аналитик тасвирлашда олинган натижалар, Вигнер масса формуласида жуфтлашиш энергияси мавжудлиги, Франчини-Радикати омилини тўғри ҳисобланган экспериментал қийматлари ва уни олинган аниқ назарий формула каби натижалар ПИТРАП лойиҳасида фойдаланилган (Петербург ядро физикаси институтининг (Россия) 2019 йил 15 октябрдаги маълумотномаси). Илмий натижаларининг қўлланилиши юқори аниқлик билан масса сатҳи манзарасини тиклашга, қайсики бу маълумотлар юлдузларни портлашида рўй берувчи тезкор нейтрон ютилиши жараёнлари йўлларини аниқ астрофизик баҳолаш имконини берган;
Франчини-Радикати омилининг ҳисоблаб топилган экспериментал қийматларини Стюьдентнинг t-мезони ёрдамида статистик таҳлил қилиш орқали оғир ядролар соҳасида спин-изоспин SU(4)-симметрия тикланиши ҳақидаги хулоса (халқаро илмий журналлардаги ҳаволалар: Journal of Experimental and Theoretical Physics Letters, 2015; Physics of Atomic Nuclei, 2015; EPJ Web of Conferences,107, 06004, 2016; Physics of Atomic Nuclei, 2020) атом ядросида Вигнер симметриясини тикланиш муаммоларини назарий жиҳатдан ишлаб чиқилишида ва янги ўта оғир ядролар альфа-емирилиш энергиясини аниқлашда чет эллик олимлар томонидан фойдаланилган.Илмий натижаларининг қўлланилиши заряд айирбошлаш резонанслари назариясини, оғир атом ядролари соҳасида Вигнер спин-изоспин SU(4)-симметриясини тикланишини асослаб берувчи назарияни ва янги очилган ўта оғир ядроларни α-емирилиш энергиясини мувофиқлаштирилган ҳисобларини амалга ошириш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish