Бегжанов Муратбай Қуралбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Фарғона водийси тўғриқанотли (Insecta: Orthoptera) ҳашаротлари фаунаси ва экологияси», 03.00.06- Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.4.PhD/B192. 
Илмий раҳбар: Медетов Махсетбай Жапакович, биология фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.12.2019.В.20.04.
Расмий оппонентлар: Абдуллаев Икрам Искандарович, биология фанлари доктори, профессор; Халимов Фазлитдин Зокирович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Нукус давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади: Фарғона водийси тўғриқанотли ҳашаротлари фаунасини аниқлаш, экологиясини асослаш, зоогеографик тарқалиш хусусиятларини очиб бериш ва зарарли турларига қарши замонавий кураш чораларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Фарғона водийси ҳудудида тўғриқанотлиларнинг 8 оила, 57 авлодга мансуб, 88 тури аниқланган;
илк бор тўғриқанотлиларнинг 2 авлод, 2 тур ва 1 кенжа тури Ўзбекистон фаунаси учун ҳамда 29 авлод, 29 тур ва 8 кенжа тури ўрганилган ҳудуд фаунаси учун аниқланган;
тўғриқанотлилар фаунасининг ландшафтлар бўйлаб тарқалиши бўйича 15 гуруҳга мансуб ҳаётий шакллари очиб берилган;
географик тарқалишлари жиҳатидан 7 та географик кенглик ва 16 та узунлик ареаллари бўйича гуруҳланиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Фарғона водийси тўғриқанотли (Insecta: Orthoptera) ҳашаротлари фаунаси ва экологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Фарғона водийсининг турли биотопларида тарқалган тўғриқанотлилар камёб ва йўқолиб кетиш ҳавфи остидаги турларини муҳофаза қилиш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш қўмитасининг Фарғона, Наманган ва Андижон вилоятлари бўлимлари амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2019 йил 17 декабрдаги 04-03/1-1411-сон маълумотномаси). Натижада, Шарқий Ўзбекистон шароитида антропоген босим ҳудудларида тарқалган ҳимояга муҳтож 15 та тўғриқанотли ҳашаротлар популяциялари ҳолатини баҳолаш ва уларни сақлаб қолиш имконини берган;
Фарғона водийси шароитида ИМИДАШАНС ПЛЮС, СК препаратларининг 0,05-0,075 л/га сарф меъёри асосида зарарли чигирткалар тарқалган ҳудудларга ишлов бериш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар Наманган вилояти Поп тумани “Омад Санг” фермер хўжалиги ҳудудларида чигирткалар тарқалишини олдини олишга жорий қилинган (“Ўзагрокимёҳимоя” АЖнинг 2019 йил 23 декабрдаги 02-12/1168-сон маълумотномаси). Натижада, зарарли чигирткаларга нисбатан 94,7% биологик самарадорликга эришилган ва экин майдонлари ҳамда яйловларда зарарли чигирткалар сонини бошқариш имконини берган;
Фарғона водийси ҳудудида тарқалган тўғриқанотли ҳашаротлар туркумига оид 8 оила, 57 авлод 88 турга мансуб, 168 нусха ҳашарот намуналари республикада етакчи бўлган “Зоология коллекцияси” ноёб объектига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 24 декабрдаги 4/1255-3332-сон маълумотномаси). Натижада, локал ҳудудларда тарқалган тўғриқанотли ҳашаротлар ягона маълумотлар базасини шакллантириш, камёб турлари тарқалишининг замонавий ҳолатини баҳолаш ва интерфаол атласлар тайёрлаш имконини берган;
Фарғона водийси тўғриқанотлилари тўғрисидаги OrthopteraInfo МБ электрон маълумотлар базасининг назарий модели ва конструктив схемаси ВА-ФА-Ф5-011 рақамли «Ўзбекистон тўғриқанотсимон (Insecta: Orthopteroidea) ҳашаротлари» (2017-2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳада биологик объектлар ҳақидаги ахборотларни қидириш ҳамда тўғриқанотлилар тарқалиши моделини тузишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 24 декабрдаги 4/1255-3332-сон маълумотномаси). Натижада, тўғриқанотли ҳашаротларнинг замонавий тарқалиш ареалларини аниқлаш ва ўзгарган экотизим шароитларида ҳашаротлар хилма-хиллигини мониторинг қилиш имконини берган.