Умиров Нурбек Норбутаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маҳаллий хомашёлар асосида нефть ёқилғиларининг физик-кимёвий хоссаларини ростловчи модификаторлар олиш технологияси ва амалиётда қўллаш», 02.00.14 – Органик моддалар ва улар асосидаги материаллар технологияси (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.3.PhD/Т1770.
Илмий раҳбар: Нурқулов Файзулла Нурмуминович, техника фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети, Тошкент кимё-технология илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Термиз давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Т.78.01.
Расмий оппонентлар: Мухиддинов Баҳодир Фахриддинович, кимё фанлари доктори, профессор; Тожиев Панжи Жовлиевич, техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бензин ва дизель ёқилғиларининг сифат кўрсаткичларини ҳар томонлама яхшилайдиган таркибида кислород ва азот сақловчи кўп функционал модификаторлар олиш технологиясини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маҳаллий хомашёлар асосида, бензиннинг октан сонини оширувчи ОП-10, ОП-11, ОП-12, ОП-13, ОП-14 ва дизел ёқилғисининг цетан сонини оширувчи УНДж-20 маркали органик модификаторлар олиш технологияси ишлаб чиқилган;
маҳаллий хомашёлар асосида синтез қилинган, октан сонини оширувчи ОП-10, ОП-11, ОП-12, ОП-13, ОП-14 ва цетан сонини оширувчи УНДж-20 органик модификаторларнинг октан ва цетан сонини ошириш механизми ва уларнинг синергетик таъсири аниқланган;
олинган алкилпероксид функционал гуруҳини тутган модификаторлар асосидаги ОП-13 ва ОП-14 композицияларининг ўзаро синергетик таъсири автомобил ёқилғисидаги октан ва дизел ёқилғисидаги цетан сонини оширувчи қўшимчалар концентрацияларининг 10% дан 2% гача камайиши аниқланган;
таркибида кислород ва азот сақлаган кўп функционалли А-18 ва УНДж–20 модификаторлари металл конструкцияларнинг коррозияга барқарорлигини 10–12% гача ошириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Маҳаллий хомашёлар асосида нефть ёқилғиларини физик-кимёвий хоссаларини ростловчи модификаторлар олиш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
синтез қилинган Алан, А-18, УНДж-20 модификаторлари «Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖда металл конструкциялари ва қўрилмаларида коррозияга қарши ингибитор сифатида ишлаб чиқаришга жорий қилинган («Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖнинг 2019 йил 22 майдаги 705/ГК-19-05-сон маълумотномаси). Натижада, Алан, А-18, УНДж-20 органик модификаторлари газ конденсатининг 0,5% ли H2SO4, Н2S, CO2 ва аммиакли сув муҳитларида Ст20 маркали пўлат констукцияларининг коррозияга қарши самарадорлигини ошириш имконини берган;
таркибида кислород ва азот сақлаган модификаторлар олиш технологияси «Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖда амалиётга жорий қилинган («Муборак газни қайта ишлаш заводи» МЧЖнинг 2019 йил 22 майдаги 705/ГК-19-05-сон маълумотномаси). Натижада, олинган модификаторлардан фойдаланиб, нефть-газни қайта ишлаш заводлари металл конструкция ва қурилмаларининг эксплуатацион муддатларини 10–12%га узайтириш имконини берган.