Эргашева Махсуда Пулатовнанинг
фан доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистонда хотин-қизлар фаоллигини юксалтиришда жамоатчилик фикрининг ўрни ва роли», 22.00.02 – Ижтимоий тузилиш, ижтимоий институтлар ва турмуш тарзи социологияси (социология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.1.PhD/Sots4.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси, DSc.20/30.12.2019.S.23.02.
Илмий раҳбар: Холбеков Абдуғани Жуманазарович, социология фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Умаров Абсалом Адилович, социология фанлари доктори, профессор; Саифназаров Исмоил, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда хотин-қизларнинг фаоллигини юксалтириш жараёнида жамоатчилик фикрининг шаклланиши механизмларини асослаб бериш ва тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жамоатчилик фикрининг замонавий фаол аёл ижтимоий портретини тавсифловчи параметрларига (юқори ақлий салоҳиятли, ўз касбининг устаси, юқори маълумот ва махсус тайёргарлик эгаси, оилапарвар, юксак маънавий фазилатлар соҳибаси) позитив таъсир этиши асосланган;
оммавий ахборот воситаларида фаол хотин-қизларнинг замонамиз қаҳрамонлари сифатидаги позитив имиджини шакллантириш - аёлларнинг ўзини-ўзи self-assesment тарзида баҳолаши ва фаоллигини оширишнинг кафолати эканлиги исботланган;
янги Ўзбекистонни барпо этиш жараёнида хотин-қизларнинг нафақат ижтимоий эътибор марказида фаолият юритувчи касб эгалари (илм-фан, таълим, ахборот технологиялари, бошқарув) балки, ишлаб чиқариш ва турмуш тарзи билан боғлиқ турли социал қатламлар вакиллари ишини жамиятда муҳим ижтимоий қимматга эга бўлган позитив фаолият сифатида англаш бўйича жамоатчилик фикрини шакллантириш зарурати асосланган;
беш муҳим ташаббуснинг таркибий қисми бўлган хотин-қизларнинг зарур ҳаётий муаммоларини (бандлик, тадбиркорлик билан шуғулланиш, соғлигини мустаҳкамлаш ва б.) ҳал этишга хизмат қиладиган экспериментал марказлар, замонавий сервис ва хизмат кўрсатиш объектлари (коворкинг марказлари, бизнес ва консальтинг хизматлари, спорт иншоотлари, маиший хизмат кўрсатиш комплекслари ва б.) фаолиятига аёлларнинг меҳнат субъектлари сифатида кенгроқ жалб этилишини рағбатлантириш бўйича жамоатчилик фикрини шакллантириш уларда ҳаётдан розилик ва бунёдкорликка интилиш туйғуларини кучайтириши аниқланган;
раҳбарлик лавозимлари, хусусан, давлат бошқаруви ҳамда ўзини ўзи бошқарув соҳалари учун аёл кадрлар заҳирасини шакллантириш, аёлларнинг реал социал мавқеини яхшилашни мониторинг қилиш, статистик ва социологик хизматларни йўлга қўйиш орқали ташкил этиш зарурлиги кўрсатиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Ўзбекистонда хотин-қизлар фаоллигини юксалтиришда жамоатчилик фикрининг ўрни ва роли жамоатчилик фикрининг замонавий фаол аёл ижтимоий портретини тавсифловчи параметрларига (юқори ақлий салоҳиятли, ўз касбининг устаси, юқори маълумот ва махсус тайёргарлик эгаси, оилапарвар, юксак маънавий фазилатлар соҳибаси) позитив таъсир этишига оид хулосалардан “Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Маркази томонидан “Ўзбекистон хотин-қизлари: ўзини ижтимоий ҳис қилиш ва ижтимоий кайфият” мавзусидаги социологик тадқиқот сўровномасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Марказининг 2019 йил 21 июндаги 01-16/244-сон маълумотномаси). Бу хотин-қизлар фаоллигини юксалтириш муаммоларини ҳал этишнинг назарий ва эмпирик жиҳатларини ўрганишга хизмат қилган;
оммавий ахборот воситаларида фаол хотин-қизларнинг замонамиз қаҳрамонлари сифатидаги позитив имиджини шакллантириш - аёлларнинг ўзини-ўзи self-assesment тарзида баҳолаши ва фаоллигини оширишнинг кафолати эканлиги ҳақидаги хулосалардан “Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Маркази томонидан “Ўзбекистонда хотин-қизлар фаоллигини юксалтиришнинг ижтимоий жиҳатлари” номли социологик тадқиқот сўровномасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Марказининг 2019 йил 21 июндаги №01-16/244-сон маълумотномаси). Натижада, социологик сўровномаларнинг методологик асосларини мустаҳкамлашга эришилган;
янги Ўзбекистонни барпо этиш жараёнида хотин-қизларнинг нафақат ижтимоий эътибор марказида фаолият юритувчи касб эгалари (илм-фан, таълим, ахборот технологиялари, бошқарув) балки, ишлаб чиқариш ва турмуш тарзи билан боғлиқ турли социал қатламлар вакиллари ишини жамиятда муҳим ижтимоий қимматга эга бўлган позитив фаолият сифатида англаш бўйича жамоатчилик фикрини шакллантириш зарурати ҳақидаги хулосадан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ҳамда Сенати Кенгашининг 2017 йил 16 июнда тасдиқланган Қўшма қарори лойиҳасини, хусусан, қўшма қарорнинг 5.5-бандидаги “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили (Омбудсман) ҳузурида Аёллар ва болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича кенгаш ташкил этиш”да фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Вакили (Омбудсман)нинг 2019 йил 22 февралдаги 01-07/62-сон маълумотномаси). Илмий хулосаларнинг Омбудсман фаолиятига тадбиқ қилиниши жамиятда хотин-қизларнинг ижтимоий фаоллигини юксалтиришга хизмат қилган;
беш муҳим ташаббуснинг таркибий қисми бўлган хотин-қизларнинг зарур ҳаётий муаммоларини (бандлик, тадбиркорлик билан шуғулланиш, соғлигини мустаҳкамлаш ва б.) ҳал этишга хизмат қиладиган экспериментал марказлар, замонавий сервис ва хизмат кўрсатиш объектлари (коворкинг марказлари, бизнес ва консальтинг хизматлари, спорт иншоотлари, маиший хизмат кўрсатиш комплекслари ва б.) фаолиятига аёлларнинг меҳнат субъектлари сифатида кенгроқ жалб этилишини рағбатлантириш уларда ҳаётдан розилик ва бунёдкорликка интилиш туйғуларини кучайтириши ҳақидаги хулосадан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Вакили (Омбудсман) Котибияти 2018-2019 йиллик иш режасининг Аёлларнинг меҳнат ва бандлик соҳасидаги ҳуқуқларини таъминлашга қаратилган бандини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисининг Инсон ҳуқуқлари бўйича Вакили (Омбудсман)нинг 2019 йил 22 февралдаги №01-07/62-сон маълумотномаси). Бу хотин-қизларнинг муҳим социал муаммоларини ҳал этишга ва уларнинг маънавий руҳиятини юксалтиришга хизмат қилган;
раҳбарлик лавозимлари, хусусан давлат бошқаруви ҳамда ўзини ўзи бошқарув соҳалари учун аёл кадрлар заҳирасини шакллантириш, аёлларнинг реал социал мавқеини яхшилашни мониторинг қилиш, статистик ва социологик хизматларни йўлга қўйиш орқали ташкил этиш зарурлиги ҳақидаги тавсиялардан “Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Маркази томонидан 2018-2018 йилларда хотин-қизларнинг давлат ва жамият ҳаётидаги ўрни бўйича жамоатчилик фикри натижалари асосида тайёрланган маълумотномаларда фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” Республика жамоатчилик фикрини ўрганиш Марказининг 2019 йил 21 июндаги №01-16/244-сон маълумотномаси). Натижада, Марказ томонидан 2017, 2018 йилларда хотин-қизларнинг давлат ва жамият ҳаётидаги ўрнини юксалтириш бўйича тайёрланган хулосаларнинг самарадорлигига эришилган.
