Мамаражабова Зулфия Нарбoевнанинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини  ривожлантириш”, 13.00.03–Махсус педагогика(педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.3.DSc/Ped87.
Илмиймаслаҳатчи: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01. 
Расмий оппонентлар: Ҳакимова Муҳаббат Файзиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Матчанов Сапо, педагогика фанлари доктори, профессор; Бегматов Абдулла Сирожиддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:  Жиззах давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантириш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи болалар нутқининг ривожланганлик мезонлари (бадиий асарни идрок қилиш, ўқиган асарлари ҳақидаги фикрларини оғзаки нутқ воситасида баён этиш, библиографик билим, малакаларни эгаллаш, китобхонлик ва адабий-ижодий фаолият мотивлари даражаси) педагогик кўрсаткичлар асосида диагностик ва мажмуавий ёндашувларорқали аниқлаштирилган;
бошланғич синф заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантиришнинг методик таъминоти интеграциялашган алоқалар (нутқни ривожлантириш, тасвирий фаолият, атроф-олам билан танишув, эшитув идрокини ривожлантириш, талаффузга ўргатиш) ва лойиҳалаш босқичлари (матнларнинг қиёсий таҳлили, қўлбола китоб нашри, фотоальбом, ишчи дафтар тайёрлаш) фаолиятли-компетенциявий ёндашуворқали такомиллашган;
адабий таълим жанрлари бўйича компетенция қоидалари орқали инновацион ёндашув асосида 1-5 синф заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантиришнинг дидактик таъминоти ишлаб чиқилган;
китобхонлик ва адабий-ижодий фаолиятини шакллантириш орқали мақсадли, мазмунли, фаолиятли ва баҳолаш-натижавий компонентлар бўйича адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантиришнинг коррекцион-педагогик модели такомиллаштирилган; 
адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантириш технологияси оғзаки баён қилиш босқичлари (тайёрлов, таълим берувчи, мустақил фикр-мулоҳазалар юритиш) шахсга йўналтирилган ёндашув орқали такомиллашган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Адабий таълим жараёнида эшитишда нуқсони бўлган болалар нутқини ривожлантириш бўйича олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида: 
педагогик кўрсаткичлар асосида диагностик ва мажмуавийёндашувларорқали аниқлаштирилган адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи болалар нутқининг ривожланганлик мезонлари (бадиий асарни идрок қилиш, ўқиган асарлари ҳақидаги фикрларини оғзаки нутқ воситасида баён этиш, библиографик билим, малакаларни эгаллаш, китобхонлик ва адабий-ижодий фаолият мотивлари даражаси)га оид таклифларданИТД-1-62 рақамли “Ногирон болаларни тарбиялашда оила, боғча, мактаб ва маҳалла ҳамкорлигини таъминлашнинг илмий-методик асосларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 6 июлдаги 89-03-2433-сон маълумотномаси). Натижада, сурдопедагог-мутахассислар адабий таълим жараёнини методик ташкил этиш ҳамда ўқитувчиларнинг касбий маҳоратини узлуксиз ошириб бориш механизмлари такомиллаштирилган;
интеграциялашган алоқалар (нутқни ривожлантириш, тасвирий фаолият, атроф-олам билан танишув, эшитув идрокини ривожлантириш, талаффузга ўргатиш) ва лойиҳалаш босқичлари (матнларни қиёсий таҳлили, қўлбола китоб нашри, фотоальбом, ишчи дафтар тайёрлаш) фаолиятли-компетенциявий ёндашув орқали такомиллашган бошланғич синф заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантиришнинг методик таъминотига оид таклифлардан“Дефектология” таълим йўналиши талабалари учун “Махсус педагогика (сурдопедагогика)”, “Табиатшуносликни ўқитиш махсус методикаси” дарсликларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 4 октябрдаги 892-сон буйруғи,892-005 рақамли гувоҳнома ҳамда 2014 йил 9 июндаги 220-сон буйруғи, 220-008 рақамли гувоҳнома). Натижада, адабий таълим жараёнида бадиий сўзни идрок этиш, асар мазмунини мустақил ижодий баён этиш малакалари ривожлантирилган;
адабий таълим бўйича компетенция қоидалари орқали инновацион ёндашув асосида ишлаб чиқилган 1-5 синф заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантиришнинг дидактик таъминотидан 3-синф “Она тили” (Халқ таълими вазирлиги РТМ Махсус ва инклюзив таълим бўлимининг 2018 йил 2-сонли ИМК қарори), 5-синф “Нутқ ўстириш”, “Табиатшунослик” дарсликларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Халқ таълими вазирлиги РТМ Махсус ва инклюзив таълим бўлимининг 2016 йил 2-сонли ИМК қарори). Натижада, заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантириш коррекцион-педагогик иш тизимини ривожлантиришга имкон яратилган;
китобхонлик ва адабий-ижодий фаолиятни шакллантириш орқали мақсадли, мазмунли, фаолиятли ва баҳолаш-натижавий компонентлар бўйича ишлаб чиқилган адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқининг  ривожлантиришнинг коррекцион-педагогик моделидан ИТД-1-61- рақамли “Дефектология таълим йўналиши бўйича бакалавр ва магистрларни тайёрлаш жараёнига замонавий таълим моделлари таъсирини тадқиқ этиш” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 6 июлдаги 89-03-2433-сон маълумотномаси). Натижада, бўлажак сурдопедагог-ўқитувчилар методик тайёргарлик жараёнлари такомиллаштирилган;
оғзаки баён қилиш босқичлари (тайёрлов, таълим берувчи, мустақил фикр-мулоҳазалар юритиш) шахсга йўналтирилган ёндашув орқали такомиллашган адабий таълим жараёнида заиф эшитувчи ўқувчилар нутқини ривожлантириш технологиясига оид таклифларданИТД-1-62 рақамли “Ногирон болаларни тарбиялашда оила, боғча мактаб ва маҳалла ҳамкорлигини таъминлашнинг илмий-методик асосларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2020 йил 6 июлдаги 89-03-2433-сон маълумотномаси). Натижада, эшитишда нуқсони бўлган болалар нутқини ривожланганлик даражасини аниқлаш ва коррекциялаш имкониятлари ошган.