Отегенов Хакимбай Максетбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916-йил халқ қўзғолонлари», 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи. 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD.Tar422.
Илмий раҳбар: Кощанов Бахытбай Абдикеримович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи:  Қорақалпоқ давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қорақалпоқ давлат университети, PhD.03/30.12. 2019.Tar.20.05.
Расмий оппонентлар: Шамамбетов Бердамбет Шамамбетович, тарих фанлари доктори, профессор; Полвонов Неъматжон Тўраевич,  тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот номи: Урганч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916--йил халқ қўзғолонларининг сабаб ва оқибатларини очиб беришдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Асфандиёрхоннинг фармони (ҳарамига бекликлардан қизлар тўплаш ҳақидаги) хонлик аҳолиси ўртасида ғалаён бошланиб кетишига туртки бўлиб, аслида Биринчи жаҳон уруши жараёнида Хоразм воҳасининг шаҳар ва қишлоқларидаги оғир вазиятнинг янада кескинлашуви қўзғолонларнинг бошланиши ва оммавий тус олишига сабаб бўлганлиги очиб берилган;
Хўжайли беклигидаги қўзғолон хонликка қарши норозиликларнинг энг кульминацион нуқтаси сифатида намоён бўлиб, унда ҳоким Авазжанхўжа  хоннинг ҳудуддаги ноиби бўлса-да, юзага келган вазият уни мавжуд тузумга қарши чиқишига ҳамда ўз халқининг озодлик кураши йўлбошчисига айлантиргани  исботланган;
Амударё бўлимининг бошлиғи полковник Колосовский Россия Империясининг мардикорликка сафарбар этиш сиёсатини амалга оширишда маҳаллий шарт-шароитлар, халқнинг урф-одат ва қадриятларини ҳисобга олмаслиги хонликда сиёсий вазиятнинг кескинлашуви ва Жунаидхон бошчилигидаги ёвмут туркманларининг фаоллашувига олиб келганлиги ёритилган;
1916 йил Амударё бўлимидаги умумхалқ ҳаракати жамиятнинг барча тоифа вакилларини қамраб олганлиги, озодлик курашлари, умуммиллий, умуминсоний манфаатлар учун, эрк ва адолатга эришиш йўлида олиб борилганлиги асосланиб, халқ ҳаракатларининг кўлами, уюшқоқлик, оммавийлик даражаси юксалиб борганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916-йил халқ қўзғолонларига оид олинган илмий натижалар асосида:
Диссертант 2020 йилнинг 18-19 февраль кунлари Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “O‘zbekiston” телерадиоканали ДУК таркибидаги “O‘zbekiston tarixi” телеканали “Мавзу” кўрсатувида иштирок этиб, “1916 йилги Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги халқ қўзғолонлари” мавзуси бўйича маълумотлар берди. Шунингдек, мазкур масаланинг ўрганилганлик даражаси, тадқиқотнинг мақсади ҳамда вазифалари, объекти, предмети ва ундан кутилаётган илмий янгиликлар, тадқиқотнинг илмий ва амалий аҳамияти хусусида гапириб ўтди (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “O‘zbekiston” телерадиоканали ДУКнинг  2020 йил 19 май 40-648-сон маълумотномаси). Ушбу кўрсатувда 1916 йилда Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги халқ қўзғолонлари бўйича маълумотлар берилиб, кенг оммага тарғиб қилинди.
2019 йилнинг 11 апрель куни Қорақалпоғистон Республикаси миллий телерадиокомпаниясининг «Qaraqalpaqstan» телеканалининг ижтимоий-сиёсий, маданий-маърифий мавзусидаги “Улкемиз бойлап” кўрсатувида диссертант Қорақалпоғистон Республикаси Қонликўл туманида жойлашган “Утеш ботир қўрғони” ва “Утеш ботирнинг халқни босқинчилардан хҳимоя қилишдаги ботирликлари хақида”, 10 май куни ушбу кўрсатувда Хужайли туманидаги 1916 йилги халқ қўзғолони ҳақида чиқиб сўзлади. Муаллифнинг Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916-йил воқеаларига оид олиб борган чиқишлари, ўзининг илмий-амалий жиҳатдан янгилиги, ёш авлодни ватанпарварлик, миллий ғурур ва ифтихор руҳида тарбиялашда миллий ўзликни англашда муҳим аҳамиятга эга (Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпаниясининг “Qaraqalpaqstan” телеканалининг 2020 йил 18 май 01-07//02-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари, жумладан, Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916-йил воқеаларига оид маълумотлар келгусида “O‘zbekiston tarixi” телеканали орқали намойиш этиладиган телекўрсатувларни тайёрлашда муҳим манба бўлиб хизмат қилади.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейи фондини бойитишда, шунингдек, Қорақалпоқ давлат университети тузилмасидаги Қатағон қурбонлари хотираси музейи экспозициясининг “Ўрта Осиё (Туркистон)нинг чор Россияси томонидан босиб олиниши ва маҳаллий халқнинг бунга қарши кураши” номли 1-бўлимини яратишда диссертация илмий натижалари ва маълумотларидан фойдаланилди. Диссертациянинг “Хива хонлигида Авазжон Хўжа раҳбарлигидаги 1916 йил халқ қўзғолонлари сабаблари, хусусиятлари, босқичлари, тугатилиши” номли II боби ва “Туркистон ўлкаси Амударё бўлимидаги 1916 йилдаги халқ қўзғолони бўлиб ўтган, ҳудудлари, босқичлари, мағлубияти” номли III бобида қайд этилган натижалар мазкур даврни фактик материаллар, манбалар ва маълумотлар билан тўлдиришга кўмак бериб, Хива хонлиги ва Амударё бўлимидаги 1916-йилги ижтимоий-сиёсий, ҳарбий жараёнларда фаол қатнашган ватандошларимизнинг Чор Россиясига қарши олиб борган қуролли ҳаракатлари илмий асосда ёритилган. (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Қатағон қурбонлари хотираси давлат музейининг 2020 йил 29 май 46-сон маълумотномаси). Тадқиқотчи томонидан тақдим этилган архив ҳужжатларининг нусхалари, қўзғолон қатнашчиларининг фотолари, турли хариталар ҳамда оғзаки тарих материаллари экспозициянинг янада қизиқарли ва таъсирчан бўлишида муҳим аҳамият касб этади.
2019 йил 10 июнь куни Х.М.Отегенов Қорақалпоғистон Республикаси тарихи ва маданияти давлат музейига 1916 йил қўзғолони тўғрисида маълумот берувчи портрет-баннерини топширди ҳамда бу билан музей экспонатлари сонини яна кўпайтирди. Бу портрет-баннер музейнинг шу даврга тегишли бўлимларини бойитишда катта аҳамиятга эга бўлди (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлиги Қорақалпоғистон тарихи ва маданияти давлат музейининг 2020 йил 19 май 78-сон маълумотномаси). Ушбу тадқиқот натижалари, аждодларимизнинг тарихи ва маданияти бўйича билимларни шакллантиришда муҳим аҳамиятга эга.