Ахмедова Нилуфар Расуловнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Болаларда кардиомиопатиялар: шаклланиш, эрта ташхислаш, башоратлаш мезонлари ва коррекция усуллари», 14.00.09 – Педиатрия (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.PhD/Tib295.
Илмий маслаҳатчи: Ахмедова Дилором Ильхамовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент педиатрия тиббиёт институти, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Расмий оппонентлар: Шарипов Алишер Мирхамидович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Шамсиев Фазлиддин Сайфитдинович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Камалов Зайнитдин Сайфитдинович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент тиббиёт академияси.
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: болаларда кардиомиопатияларни шаклланишини прогностик ва ташҳисот мезонларини, кечиши ва эрта ташҳислаш, шунингдек, аниқланган бузилишларни коррекциясига индивидуал ёндашишларни  ишлаб чиқиш  ҳисобланади.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
биринчи маротаба, кенг қамровли тадқиқотлар асосида, болаларда КМПва уларнинг асорати юрак етишмовчилиги ривожланиши, кечиши ва прогнозига яшаш худуди (Оролбўйи худуди) ва тиббий-биологик омиллар билан бир қаторда ижтимой омиллар (оиладаги нохуш муҳит, кўпфарзандлик ва оилада доимий даромаднинг йўқлиги) ишончли аҳамиятга эга эканлиги аниқланди;
Оролбўйи минтақасида болаларда ГКМП оғир даражаси ва юрак етишмаслигини III функционал синфи, ва яққол ифодаланган аритмик синдром билан ривожланади, қулайроқ шароитларда ДКМП ва РКМП, уларни кечишида ўрта оғирликдаги юрак етишмаслиги ва II функционал синфи босқичи устунлик қилиши белгиланди;
болаларда кардиомиопатиялар кечиши ва оқибатларини башорат қилишда зардоб биомаркери эндотелин-1ни прогностик аҳамияти, унинг касалликни давомийлиги ва ривожланиши билан боғлиқ кўпайиши, тропонин-1ни миқдори эса КМП ривожланиши муҳим биокиёвий маркерлари ҳисобланмаслиги исботланди;
иммунологик омиллар миқдори ва қон айланишни бузилишлари даражаси орасидаги боғлиқлик аниқланди: IL-1, IL-6 ва TNF-а цитокинлар даражасиқанча юқори бўлса, болаларда КМП юрак етишмовчилиги даражаси, айниқса, Оролбўйи худудида яшайдиган болаларда яққол намоён бўлиши; шунингдек, КМПли болаларда VEGF томирлар эндотелийси ўсиш омилининг диагностик ва прогностик аҳамияти юқорилиги аниқланди; 
чап қоринча дилятацияси даражаси билан интерлейкинлар орасидаги кучли тўғридан тўғри боғлиқлик, бу якуний-диастолик ўлчам ва IL-1, шунингдек, отилиб чиқиш фракцияси ва IL-6 орасидаги тескари алоқа мажудлигианиқланди;
барча худудлардаги КМПли болаларда микроэлементозлар юқори частотаси: Оролбўйи худудида яшовчи болалар сочларида марганецва бром миқдори ортиқча, ва кальций, хлор, хром, кобальт, мис, цинк, калий, йод ва селен миқдорини етишмовчилиги; бошқа минтақаларда яшовчи болаларда фарқли –кальций ва селен етишмовчилиги фонида калий, бром  ва йод юқори миқдорианиқланди;
КМП ли болаларда касаллик варианти ва яшаш жойидан қатъий назарD витамини танқислиги ва етишмовчилигининг юқори фоизи, бу  кўпроқ Оролбўйи ҳудудларида яшовчи болаларга хос эканлиги аниқланди;
ривожланиш омиллари, клиник, инструментал, биокимёвий, иммунологик кўрсаткичлар, D витамини ҳолати асосида болаларда кардиомиопатиялар ва юрак етимовчилигини шаклланиши, диагностика ва башоратлаш мезонлари бўйича математик дастур ишлаб чиқилди, шунингдек, болаларни яшаш жойидан келиб чиқиб, макро- ва микроэлементларни зардоб биомаркерлари, D витамини ва юрак етишмовчилиги билан корреляцияли боғлиқлиги аниқланди;
кардиомиопатияли болаларда D витамини ва селенни танқислиги ва етишмаслигини коррекция қилишга индивидул ёндашиш ишлаб чиқилди ва униниг самарадорлиги баҳоланди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Кардиомиопатияли болаларда ташҳис ва прогноз мезонларини ишлаб чиқиш, шунингдек, даволаш усулларини коррекциялаш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
“Болаларда юрак-қон томир касалликлари омиллари ва прогноз қилиш мезонлари” услубий тавсияномаси тасдиқланди (Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2017 йил 20 сентябрдаги 8н-р/141-сонли маълумотномаси). Ушбу услубий тавсиялар болаларда КМПни эрта босқичларида шаклланиш хавфи омиллари ва ташҳисини аниқлашга, бу билан ушбу патологиядан болалар ногиронлиги ва ўлимини камайтиришга имкон берган;
“Болаларда кардиомиопатияларни шаклланишини ва ташҳисини клиник-функционал мезонлари” услубий тавсияномаси тасдиқланди (Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2018 йил 28 декабрдаги 8н-р/382-сонли маълумотномаси). Ушбу услубий тавсиялар болаларда КМПни ривожланиши, кечиши ва оқибатларини ташҳислашва прогнозлашга мезонларини аниқланиши, аниқлангн бузилишларни ўз вақтида коррекция қилиш ва даволаш натижаларини яхшилашга имкон берган;
Болаларда кардиомиопатияларни шаклланиши, эрта ташҳислаш ва прогноз қилиш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш амалиётига, шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси болалар кўп тармоқли тиббиёт маркази, Тошкент, Фарғона,  Самарқанд ва Қашқадарё ВБКТТмарказларида жорий қилинди (Ўзбекистон Республикаси соғлиқни сақлаш вазирлигининг 2020 йил 13 июлдаги 8н-з/81-сонли маълумотномаси). Натижаларни жорий қилиш ташҳислаш, прогноз ва даволашни самарадорлиги оширишга ёрдам берди, бу эса юрак етишмаслиги оғир даражаси ривожланиши ва КМПни бошқа асоратларини ривожланишини камайтиришга, шунингдек, КМПли болаларда касалликни ножўя оқибатларини, касалхонада даволаниш сони камайишига, даволаш натижаларини яхшиланишига имкон берган.