Тошпўлатов Бекзод Улуғмурадовичнинг
фалсафа доктори (РhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Чизел-култиваторнинг технологик иш жараёнини такомиллаштириш ва параметрларини асослаш”, 05.07.01 – Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.PhD/Т327.
Илмий раҳбар: Тўхтақўзиев Абдусалим, техника фанлари доктор, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Қишлоқ хўжалигини механизациялаш илмий-тадқиқот институти, PhD.05/13.05.2020.T.112.01.
Расмий оппонентлар: Маматов Фармон Муртозевич, техника фанлари доктори, профессор; Абдурахманов Абдукарим Атхамович, техника фанлари номзоди, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: “БМКБ-Агромаш” АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: мавжуд чизел-култиваторларни техник ва технологик жиҳатдан такомиллаштириш ҳисобига ерларга экиш олдидан ишлов беришда иш сифати ва унумини ошириш ҳамда энергия ҳажмдорликни камайтиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
чизел-култиваторларнинг агротехник иш кўрсаткичлари ва унумини ошириш ҳамда материал ва энергия ҳажмдорлигини камайтириш асосида такомиллаштирилган конструктив схемаси ишлаб чиқилган ва технологик иш жараёни асосланган;
такомиллаштирилган чизел-култиваторнинг параметрларини аниқлаш имконини берадиган аналитик боғланишлар чиқарилган ва уларнинг ўзгариш чегаралари аниқланган;
такомиллаштирилган чизел-култиваторнинг ишлов бериш чуқурлиги бўйича барқарор ҳаракати трактор осиш механизми ва чизел-култиватор осиш қурилмасининг параметрлари ва ўлчамларини ҳисобга олган ҳолда баҳоланган;
олинган боғланишлар ва регрессия тенгламалари асосида такомиллаштирилган чизел-култиватор параметрларининг мақбул қийматлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Республикамиз тупроқ-иқлим шароитида тупроққа экишдан олдин ишлов беришда қўлланиладиган чизел-култиваторларни технологик иш жараёнини такомиллаштириш ва параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
такомиллаштирилган чизел-култиваторга Интеллектуал мулк агентлигининг фойдали моделга патенти олинган («Тупроққа ишлов берувчи қурол», № FAP 01310-2016 йил). Натижада, иш сифати ва унуми юқори ҳамда энергия-ресурс тежамкор чизел-култиваторнинг конструктив схемасини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
такомиллаштирилган чизел-култиватор томонидан ерларга экишдан олдин ишлов бериш технологик жараёни бажарилишининг сифат кўрсаткичларини баҳолашга доир дастлабки талаблар ва унинг конструкциясини лойиҳалаш учун техник топшириқ ишлаб чиқилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 декабрдаги 02/023-4317-сон маълумотномаси). Натижада, дала юзасида майин тупроқ қатлами ҳосил бўлишини таъминлайдиган такомиллаштирилган чизел-култиваторнинг тажриба нусхаси яратилган;
тупроққа экишдан олдин ишлов бериш учун ишлаб чиқилган чизел-култиваторнинг тажриба нусхалари Тошкент вилоятининг Янгийўл ва Қуйичирчиқ туманлари фермер хўжаликларида жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 декабрдаги 02/023-4317-сон маълумотномаси). Натижада, ерларга экиш олдидан ишлов беришда ёнилғи сарфи 1,17-1,18 мартага ва фойдаланишдаги харажатлар 21-23 фоизга камайган;
ишлаб чиқилган такомиллаштирилган чизел-култиваторнинг саноат нусхаларини ишлаб чиқиш ва тайёрлаш учун лойиҳа-конструкторлик ҳужжатлари (техникавий шартлар ва чизмалар) «BMKB-Agromash» АЖда лойиҳалаш жараёнига жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2019 йил 19 декабрдаги 02/023-4317-сон маълумотномаси). Натижада, асосланган параметрларга эга такомиллаштирилган чизел-култиваторни ишлаб чиқариш имкони яратилган.