Байназаров Зокир Махмудовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Маҳмуд Кошғарийнинг “Девону луғати-т-турк” асарида ифодаланган оламнинг лисоний манзараси», 10.00.01 – Ўзбек тили  (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.3.PhD/Fil477.
Илмий раҳбар: Элтазаров Жулибой Данабоевич, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети. 
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.02.03. 
Расмий оппонентлар: Содиқов Қосимжон, филология фанлари доктори, профессор, Хайруллаев Хуршид, филология фанлари доктори. 
Етакчи  ташкилот: ЎзФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: “Девону луғати-т-турк”да ифодаланган ОЛМнинг ва унинг тегишли компонентлари бўлмиш концепт ва концептосферанинг шаклланиш ва реализация қилиниш механизмининг когнитив қонуниятларини текшириш, ДЛТда ва ҳозирги ўзбек тилидаги концептларнинг миллий лисоний манзарадаги ўрнини белгилаш ва шу орқали тилда ва онгда, индвидуал ва ижтимоий дунёқарашда вужудга келган ўзгаришларнинг ижтимоий-лисоний феномени эканини асослашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
оламнинг лисоний манзарасининг миллий тилшунослик фанидаги талқини танқидий кўриб чиқилиб, тарихий ва замонавий ОЛМ тушунчаларининг ижтимоий-лисоний моҳияти асосланган;
тил турмушининг турли даврларида доимий фаол бўлган тарихий ва замонавий концептлар ва уларнинг ОЛМдаги ўрни, ёзма манбалар, қомусий ва изоҳли луғатлардаги сўз ва тушунчаларда ифодаланган ОЛМ ва уларнинг ўзаро муносабати очиб берилган;
“Девону луғати-т-турк” асарида ифодаланган “инсон”, “гўзаллик”, “соғлиқ”, “тураржой” концептларининг лексик-семантик структураси асосланиб, уларнинг умумлисоний концептосферадаги миллий-ментал ўрни аниқланган;
“Девону луғати-т-турк” асари ва “Ўзбек тилининг изоҳли луғати” даги мақолаларда берилган концептлар, улар орқали ифодаланган ОЛМдаги умумий ва ўхшаш тарафлари асосланган. 
IV. Тадқиқот натижаларнинг жорий этилиши:
“Девону луғати-т-турк” асарида ифодаланган оламнинг лисоний манзарасини тадқиқ этиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
тадқиқотда таҳлилга тортилган kişi (инсон), maŋïǧ (одам), saǧdïč (дўст), uraǧut (хотин), čïqan (жиян), uǧuš (қавм, қариндош), аlp (алп, ботир, қаҳрамон), аqï (сахий, қўли очиқ) aba (ota), ana (oна), ebä (ona), baldïz (qayin singil) beg (бек) каби сўзларининг бирламчи маънолари, эски ёзма манбалар ва ҳозирги тилдаги маъносининг ўхшаш ва фарқли жиҳатларидан ОФ-Ф8-027 рақамли “Қўлёзма манбаларнинг миллий маънавий ва адабий мерос тарғиботидаги аҳамияти” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 5 ноябрдаги 89-03-4295-сонли далолатномаси). Натижада ДЛТ ва ҳозирги изоҳли луғатлардаги сўзларнинг муҳим лексик-семантик белгиларини аниқлашга хизмат қилган; 
Маҳмуд Кошғарийнинг “Девону луғати-т-турк” асарида қўлланилган синтактик структураларнинг деривацион хусусиятларига доир хулосалардан ОТ-Ф8-062 рақамли “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал тадқиқотлар лойиҳасида фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги 2019 йил 5 ноябрдаги 89-03-4295-сонли далолатномаси). тадқиқот натижаларини жорий қилиш ДЛТ тилида ва ҳозирги туркий тиллардаги лексик, семантик ва синтактик деривациянинг лисоний табиатини чуқур англашга кўмаклашган.
диссертациядаги ўзбек тили ва туркий тилларнинг лексик қатламлари ҳамда Маҳмуд Кошғарийнинг "Девону луғати-т-турк" асарида ифодаланган дунёнинг концептуал ва лисоний манзараси хусусидаги материал ва хулосалардан Туркия Республикасидаги Фират Университети Гуманитар ва социал фанлар факультетига қарашли Ҳозирги туркий тиллар ва адабиётлар кафедрасидаги таълим жараёнида, хусусан: ÇTL 311Özbek ve Yeni Uygur Türkçesi I (ўзбек ва янги уйғур тили I); ÇTL 312 Özbek ve Yeni Uygur Türkçesi II (ўзбек ва янги уйғур тили II); ÇTL 314 Özbek ve Yeni Uygur Edebiyatı (ўзбек ва янги уйғур адабиёти) ; ÇTL 212 Türk Dilinin Sözvarlığı (туркий тилнинг лексикаси) каби фанларни ўқитишда фойдаланилган (Фират Университетининг 2019 йил 2 декабрдаги маълумотномаси). Тадқиқот натижаларини жорий қилиш ўзбек тили, ўзбек адабиёти, уйғур тили ва уйғур адабиёти, туркий тиллар лексикологияси фанларини ўқитишни яхшилашга ҳамда тегишли мавзуларнинг талабалар томонидан яхши ўзлаштириш имконини яратган.