Хамидова Озода Жохонгировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ҳужайраларнинг осмотик стрессга чидамлилигида транспорт жараёнларининг ролини тадқиқ қилиш», 03.00.02 – Биофизика ва радиобиология (биология фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/B65.
Илмий раҳбар: Сабиров Равшан Заирович, биология фанлари доктори, профессор, академик. 
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Биофизика ва биокимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон миллий университети ҳузуридаги Биофизика ва биокимё институти, DSc.03/30.12.2019.В.01.13.
Расмий оппонентлар: Хушматов Шунқор Садуллаевич, биология фанлари доктори; Курганов Эркин Шуҳратович, биология фанлари бўйича фалсафа доктори.
Етакчи ташкилот: Қарши давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳужайраларнинг осмотик стресс ва коллоид-осмотик лизисга чидамлилигида транспорт жараёнларининг ролини пора ҳосил қилувчи моддалар ҳамда блокаторлар ёрдамида аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эритроцит ҳужайраларида ҳажмга боғлиқ анион каналлари мавжудлиги ҳамда бу каналлар осмотик ва коллоид-осмотик лизисда ҳимояловчи функцияга эга эканлиги аниқланган;
плазматик мембранадаги наноскопик ион ўтказувчи поралар ҳосил қилувчи нистатин ва эсцин моддалари таъсирида кечувчи гемолиз механизмлари тубдан фарқ қилиши ва фақатгина нистатин чақирган коллоид-осмотик лизисдагина ҳажмга боғлиқ анион транспорти ҳимояловчи функцияга эгалиги аниқланган; 
осмопротекция ёрдамида нистатиннинг эритроцит ва тимоцит ҳужайраларида радиуси 0,39-0,42 нм бўлган наноскопик поралар ҳосил қилиши, натижада қўш Доннан мувозанати бузилиб, ҳужайра ҳажми ошиши ва мембрана бутунлиги йўқолиши исботланган; эсцин моддаси жуда катта (~2,6 нм радиусли) поралар ҳосил қилилиши ва натижада эритроцит лизиси ва тимоцитларнинг кўп фазали ҳажм осцилляциялари содир бўлиши аниқланган; 
ўсимликлардан ажратилган полифенол моддалар тимоцитлардаги ҳужайра ҳажм бошқарилиш жараёнини самарали сусайтириши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Ҳужайраларнинг лизис жараёнлари ҳамда ҳажм бошқарилишининг биофизикавий тавсифи бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қон ҳужайраларининг осмотик стрессга чидамлилиги, канал ҳосил қилувчи моддалар таъсиридаги лизис ва лимфоцит ҳажм бошқарилишининг биофизикавий тавсифи бўйича олинган натижалардан ФА-А11-Т031 рақамли «Экдистерон ва унинг полисинтетик ҳосилалари асосида қандли диабетни даволаш учун янги самарали воситасини яратиш» (2015-2017) амалий лойиҳасида индивидуал экдистерон ва унинг полисинтетик ҳосилаларининг қон ҳужайралари осмотик стрессга чидамлилигига ҳамда уларнинг ҳужайра ҳажмининг бошқарилишига таъсир механизмларини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 4 июлдаги 4/1255-1853 - сон маълумотномаси). Натижада, экдистерон ва унинг полисинтетик ҳосилаларининг қон ҳужайралари осмотик стрессга чидамлилигига ҳамда уларнинг ҳужайра ҳажм бошқарилишига таъсир механизмларини тавсифлаш имконини берган;
қон ҳужайралари ва тимус лимфоцитларининг осмотик стресс ва канал ҳосил қилувчи моддалар таъсиридаги лизиснинг биофизикавий тавсифи, қон ҳужайраларининг осмотик ва коллоид-осмотик лизисга чидамлилигида ион-транспорт тизимининг роли бўйича олинган натижалардан ПЗ-20171024153 рақамли «Биологик фаол моддаларни скрининг қилиш учун сичқон ингичка ичак раки ҳужайра культураси асосида тест тизими яратиш» (2018-2019) амалий лойиҳасида Cuscuta evropea ўсимлиги уруғи экстрактининг гипоосмотик стресс шароитида тимоцитлар ҳажм бошқарилишини камайтирувчи таъсирини аниқлашда ҳамда уларнинг ҳужайра ҳажм бошқарилишига таъсири механизмларини ва ушбу экстрактнинг гемолитик эмаслигини ойдинлаштиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 7 октябрдаги 4/1255-2659-сон маълумотномаси). Натижада, Cuscuta evropea ўсимлиги уруғи экстрактининг ҳужайра мембранасига таъсири ҳамда ҳужайра ҳажмининг бошқарилиш жараёнига таъсир механизмини тавсифлаш имконини берган.