Балтаева Анаджан Таджибаевнанинг фан доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Адабиёт дарсларида ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш технологияси”, 13.00.02 – таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (ўзбек адабиёти) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.1.PhD/Ped.542.
Илмий раҳбар: Ниёзметова Роза Хасановна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети ҳузуридаги DSc. 03/30.12.2019.Fil.19.01 рақамли Илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Хусанбоева Қундузхон Парпалиевна, педагогика фанлари доктори, доцент; Жумахўжа Нусратулло Атоулло ўғли, филология фанлари доктори, профессор;
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: адабиёт дарсларида ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатишга йўналтирилган методик тизимни аниқлаш, назарий жиҳатдан асослаш ҳамда назарий эмпирик тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўқувчиларда танқидий тафаккурни шакллантириш орқали уларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш жараёни методик муаммо сифатида илмий асосланган;
адабиёт дарсларида ўқувчиларни асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатишга йўналтирилган маъруза, суҳбат, семинар-тренинг, мунозара, амалий машқлар устида ишлаш каби дарс турлари ишлаб чиқилган;
адабиёт дарсларида асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш жараёнининг технологик асослари ўқувчиларнинг маънавий-интеллектуал, когнитив кўникмалари, таянч компетенцияларини ривожлантириш мисоллар асосида далилланган;
ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш жараёнининг технологик асослари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Адабиёт дарсларида ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш технологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
мавзуга доир ишлаб чиқилган тавсиялардан, ўқитувчиларнинг ижтимоий-педагогик фаолиятини ташкил этишга доир таклифларидан Ф1-ХТ-1-55237 рақамли “Педагогик атамалар мазмунини модернизациялаш ва унификациялаш параметрлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳа доирасида чоп этилган “Педагогика” энциклопедиясининг I жилдини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 13 декабрдаги 89-06-128-сон маълумотномаси). Натижада, адабиёт дарсларида ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатишга доир педагогик атамаларнинг моҳияти аниқлаштирилган;
адабиёт дарсларида асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш жараёнининг технологик асослари Ф1-ХТ-1-31247 рақамли “Ўқувчиларда ўзаро дўстона муносабатларга асосланиб ҳамкорликда фаолият кўрсатиш кўникмаларини шакллантириш стратегияси” мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида нашр этилган “Ўқувчиларда ўзаро дўстона муносабатларга асосланиб ҳамкорликда фаолият кўрсатиш кўникмаларини шакллантириш жараёнини ташкил этиш тамойиллари ва параметрлари” қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 13 декабрдаги 89-06-128-сон маълумотномаси). Натижада, адабиёт дарсларида асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга ўргатиш жараёнининг технологик асослари психологик-методик йўналишларини аниқлаштириш асосида такомиллаштирилган;
адабиёт дарсларида ўқувчиларни бадиий асар қаҳрамонларини танқидий баҳолашга доир амалий методик тавсиялар Тошкент шаҳар Учтепа, Юнусобод; Тошкент вилояти Ангрен шаҳри; Хоразм вилоят Урганч, Боғот туманлари умумтаълим мактабларининг 5-9- синфлар ўқув жараёнига татбиқ этилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 13 мартдаги 89-03-1003-сон маълумотномаси). Натижада, адабиёт дарслари самарадорлиги оширилган.