Атабаев Дилшот Хусаинбаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Турон платформаси шарқий қисми билан Тян-Шан ороген структуралари орасидаги зоналар Ер пўсти тузилишининг геолого-геофизик модели», 04.00.06 – Геофизика. Фойдали қазилмаларни қидиришнинг геофизик усуллари (геология-минералогия фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.DSc/GM24.
Илмий маслаҳатчи: Долгополов Феликс Геннадьевич, геология-минералогия фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Сейсмология институти, DSc.02/30.12.2019.GM/FM.97.01.
Расмий оппонентлар: Юсупов Шухрат Сакиджанович, геология-минералогия фанлари доктори; Садикова Лола Ренатовна, геология-минералогия фанлари доктори; Ходжиметов Алиназар Ирисметович, физика-математика фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: геофизик маълумотларнинг комплекс таҳлиллаш асосида Турон платформаси шарқий қисми билан Тянь-Шань ороген структуралари орасидаги ҳудудлар Ер пўсти тузилишининг геолого-геофизик моделини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Турон платформаси шарқий қисми билан Тянь-Шань ороген структуралари орасидаги зоналари учун Мохо ва консолидацияланган Ер пўсти юзаси, палеозой пойдевори юзасининг чуқурликлари, ётиш характери, сейсмик тезликлари аниқланган;
Турон платформаси шарқий қисми билан Тянь-Шань ороген структуралари орасидаги зоналари чуқурлик тузилишини ўрганиш учун, геозичлик моделлаштириш ва зилзила тўлқинларининг алмашинув усули маълумотларини комплекс интерпретациялашга асосланган янги услуб яратилган;
илк бор тадқиқот ҳудудининг геозичлиги модели қурилган ва нефть-газ учун истиқболли аномалиялар вужудга келишига мойил ётиш чуқурлигига боғлиқ бўлмаган структураларни ажратувчи аномал зич ҳамда зичлиги паст геологик жисмлар боғланиш жойларининг батафсил тафсифи олинган;
геоморфологик таҳлил ва неотектоник ҳодисаларни реконструкция қилиш асосида Турон платформасининг шарқий қисми билан Тянь-Шань орогени структуралари орасидаги зоналарининг чуқурлик тузилиши ва ҳозирги рельефи ўртасида ўзаро боғлиқлик мавжудлиги аниқланган;
морфометрик таҳлил ва чуқурлик сейсмик тадқиқотлари натижалари ўзаро бир-бирини тўлдириб, Ер пўстининг чуқурлик бўйича тузилишини тавсифлашда қўшимча белги бўлиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Турон платформаси шарқий қисми билан Тянь-Шань орогени структураларининг ўтиш зоналари Ер пўстининг тузилишини геолого-геофизик моделлаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Турон платформаси шарқий қисми билан Тянь-Шань орогени структуралари орасидаги зоналарида Мохоровичич юзаси, консолидациялашган Ер пўсти юзаси ҳамда палеозой пойдевори юзасининг чуқурликлари, ётиш характери, сейсмик тезликларини аниқлаш услублари «Ўзбекгеофизика» АЖда амалиётга жорий қилинган (Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг 2020 йил 26 февралдаги 06/01-сон маълумотномаси). Натижада, Ўрта Сирдарё депрессияси ва Зарафшон ботиқлигида нефть ва газконларини қидириш учун палеозой пойдевори юзаси чегаралари ҳамда рельефини аниқлаш имконини берган;
ер пўстининг чуқурлик тузилиши ва геологик чегараларни аниқлашда геозичлик моделлаштириш ва алмашинган тўлқинлар бўйича маълумотларни комплекс таҳлиллаш усули «Ўзбекгеофизика» АЖда амалиётга жорий қилинган (Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг 2020 йил 26 февралдаги 06/01-сон маълумотномаси). Натижада, Зарафшон ботиқлиги ва Бухоро-Хива нефтгаздорлик вилоятининг жануби-шарқий қисмларидаги аномалия ҳосил қилувчи объектларни ажратиш имконини берган;
янги углеводород конларини башоратлаш ва қидириш мақсадида регионал ишларни ҳудуднинг чуқурликдаги тузилишини ҳисобга олган ҳолда олиб бориш бўйича тавсиялар «Ўзбекгеофизика» АЖда амалиётга жорий қилинган (Давлат геология ва минерал ресурслар қўмитасининг 2020 йил 26 февралдаги 06/01-сон маълумотномаси). Натижада, регионал ишларни ҳудуднинг чуқурликдаги тузилишини ҳисобга олган ҳолда самарали оптималлаштириш имконини берган.