Шайзакова Дилбар Абдикаюмовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усуллар асосида кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштириш (Умумий ўрта таълим мактаблари мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (кимё) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Ped730.
Илмий раҳбар: Насимов Абдулло Муродович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат университети ҳузуридаги PhD.03/30.12.2019.K.02.05 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик кенгаш.
Расмий оппонентлар: Ҳожиқул Товбоевич Омонов, педагогика фанлари доктори, профессор; Эркабой Ускинович Эшчанов, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Жиззах давлат педогогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: умумий ўрта таълим мактабларида кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштиришда шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усулларни амалиётга жорий этиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштиришнинг замонавий тенденциялари асосида шахсга йўналтирилган омилларни (шахсга йўналтирилган ёндашув, шахсга йўналтирилган таълим, шахсга йўналтирилган ўқитиш ва шахсга йўналтирилган технология) ўқув амалиётига жорий этиш йўллари ишлаб чиқилган;
кимё фанини ўқитиш жараёнида шахсга йўналтирилган технология (шахсий инсонпарварлик, лойиҳалаш, муаммоли ўқитиш, эвристик)лар ва замонавий усуллар (эркин фикрлаш, танқидий тафаккур, ижодий изланиш, мулоқот, диалог)ни қўллашнинг назарий-амалий асослари, ҳозирги ҳолати таҳлиллари асосида, улардан фойдаланишнинг ташкилий-педагогик шарт-шароитлари, мазмуни ва методлари, ўзига хос хусусиятлари (ўқувчининг индивидуаллигини ошириш, шахс сифатида ривожланиши, ўқув-билиш компетенцияларини шакллантиришга йўналтирилганлиги) аниқланиб, такомиллаштирилган;
шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усуллар асосида кимё фанини ўқитишда ўқувчилар ўқув-билиш компетенцияларини шакллантиришга мотивация берувчи шахсга йўналтирилган дарсларни лойиҳалаш бўйича ишланмалар, умумўқув кўникма ва малакалар (ўқув-ташкилий, ўқув-ахборот, ўқув-интеллектуал)ни оширишга имкон берувчи дидактик муаммоли топшириқлар тизими ишлаб чиқилган;
ўқувчиларнинг ўқув-билиш компетенцияларини шакллантириш мақсадида “шахс фаолиятига йўналтирилган (фаолият мақсади, мазмуни ва уни ўзлаштириш усуллари, фаолият хусусиятлари ва функциялари, шахс тажрибаси ва сифатлари, эгалланадиган компетентция компонентлари ҳамда фаолият натижалари ўз аксини топган) модел” ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усуллар асосида кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
кимё фанини ўқитиш жараёнида, ўқувчиларнинг ўқув-билиш компетенцияларини шакллантиришга йўналтирилган шахсни шакллантирувчи омил (шахсга йўналтирилган ёндашув, шахсга йўналтирилган таълим, шахсга йўналтирилган ўқитиш ва шахсга йўналтирилган технология) лари ўқув жараёнида қўлланилган (Халқ таълим вазирлигининг 2019 йил 16 мартдаги 06-06/1-571 сон маълумотномаси). Натижада ўқувчиларда талаб этилган компетентлик шаклланиб, ўқув фаолияти сифати ва самарадорлигини ошишига хизмат қилган;
ўқувчиларнинг ўқув-билиш компетенцияларини шакллантиришга йўналтирилган таклиф ва тавсиялар асосида “Кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштиришда шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усуллар” номли ўқув қўлланма нашр қилинган ва ўқув жараёнига татбиқ этилган (Халқ таълим вазирлигининг 2019 йил 16 мартдаги 06-06/1-571 сон маълумотномаси). Натижада ушбу ўқув қўлланма асосида, умумий ўрта таълим мактабларининг кимё фани ўқитувчилари шахсни шакллантиришга йўналтирилган омилларни мукаммал ўрганиб, улардан ўқув машғулотларида фойдаланиш, дарсларни ташкил этиш ва ўқув фаолиятини такомиллаштиришга хизмат қилган;
кимё фанини ўқитиш мазмунини такомиллаштиришда шахсга йўналтирилган технологиялар ва замонавий усуллардан фойдаланишга оид тавсиялардан ўқув дастурларини такомиллаштиришда фойдаланилган (Халқ таълим вазирлигининг 2019 йил 12 мартдаги 06-06/1-558-сон маълумотномаси). Натижада умумий ўрта таълим мактабларининг ўқув режа ва ўқув дастурларини такомиллаштиришга хизмат қилган.