Маджидова Раъно Уришевнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Антропоцентрик мақолларнинг аксиологик тадқиқи (ўзбек ва рус тиллари материаллари асосида)», 10.00.11–Тил назарияси. Амалий ва компьютер лингвистикаси (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B 2020.1 PhD/Fil.1024.
Илмий раҳбар: Сапарова  Қундуз Отабоевна филология фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02.
Расмий оппонентлар: Хошимов Ғанижон Мирзаахметович, филология фанлари доктори, профессор; Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор; Салимов Рустам Давлетович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади: антропоцентрик мақоллар аксиологик талқинининг назарий ва амалий асосларини ҳамда улардаги антропоморф коднинг намоён бўлиш хусусиятларини илмий далиллашдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инсонга берилган баҳонинг ижобийлик/салбийлик кўрсаткичи бўлиб хизмат қиладиган ва адресатга очиқ/яширин тарзда маълум ахлоқий, фикрлаш ёки яхши/ёмон баҳолаш категориялари доирасида нимагадир/кимгадир муносабат моделини белгилаб берадиган ўзбек ва рус тилларидаги антропоцентрик мақолларнинг баҳолаш маркерлари аниқланган; 
ўзбек ва рус тилларидаги антропоцентрик мақолларда шахснинг фазилатлари ва унинг турмуш тарзига кўра инсонни баҳолаш турлари таснифи амалга оширилган, хусусан, баҳолашнинг ахлоқий, эстетик, интеллектуал, прагматик, валеологик, ҳиссий, меъёрий каби турлари ажратиб кўрсатилган, улардаги баҳолашнинг биполярлиги (икки томонлилиги) очиб берилди;  
таҳлил қилинаётган тиллардаги антропоцентрик мақолларда киши исм (ном)лари унинг характеристикасини ташқи (жисмоний) ва ички (ахлоқий ва маънавий) фазилатлари, касб-кори, ижтимоий ва оилавий аҳволи, жинси, ёши, қариндошлик муносабатлари ва бошқа мезонлар бўйича тузилиши, бу эса қадриятлар ва аксилқадриятлар тизими призмаси орқали аксиологик талқин қилиниши исботланган.
ҳар бир этносга хос бўлган барқарор қадриятлар жамият, тарих, маданият, адабиёт ва санъат томонидан сингдирилган маданий матнлар, шу жумладан, антропоцентрик мақоллар орқали танишиши баробарида инсонларнинг ўзига хос бўлган шахсий қадриятлар тизимини яратиши далилланган; 
Ўрганилаётган тилларнинг антропоцентрик мақолларидаги кишиларни турдош отлар билан номлашнинг аксиологик функцияси – ҳар хил мажозий баҳолаш маъноларининг ифодаланиши ва инсоннинг физиологик хусусиятлари: гўзаллик, соғлик ва тананинг ҳолати, танадаги нуқсонлар, ёши, жинси; миллати; қариндошлик ва эр-хотинлик муносабатлари; фаолият тури; мансаб; мавқе; ишининг бор/йўқлиги, бандлик/бекорчилик; молиявий аҳвол; қизиқишлар; характер, фазилатлар ва шу кабиларни баҳолашдан иборатлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Антропоцентрик мақолларнинг аксиологик тадқиқи бўйича олиб борилган тадқиқотлар илмий натижаси асосида:
ўзбек ва рус халқлари стереотиплари, уларда дунёнинг аксиологик лисоний манзараси акс этиши, қадриятлар тизимининг шахс ахлоқи модели, ижобий ва салбий баҳолаш кўрсаткичлари, инсоний фазилатлар ва турмуш тарзига таъсири хусусидаги  диссертация материаллари ва хулосаларидан ОТ-Ф8-062-сонли «Тил ривожланишининг деривацион қонуниятлари» мавзусидаги фундаментал тадқиқот лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 26 декабрдаги 19-03-5176-сонли маълумотномаси). Натижада тил ривожла-нишининг деривацион қонуниятларини аниқлашнинг миллий стереотип-ларини белгилаш ва деривацион қолипларини ишлаб чиқиш имкониятини яратган;
диссертацияда таҳлилга тортилган ўзбек ва рус тилларидаги антропоцентрик мақолларда одамнинг ижобий ёки салбий баҳо кўрсаткичи бўлиб хизмат қиладиган ва адресатга хос ҳаракатлар, фикрлаш ёки баҳолаш категориялари доирасидаги маъно маркерлари; антропоцентрик мақолларда инсонни фазилатлари ва фаолият образининг мезонига кўра баҳолаш, хусусан, маънонинг икки томонлилиги хусусиятига эга бўлган ахлоқий, эстетик, интеллектуал, прагматик, валеологик, ҳиссий, норматив баҳолаш турларига ажратилган терминлардан “ОТ-А1-018. Ўзбек тили ва унинг таржимаси билан боғлиқ электрон ва  банк-молия терминларининг кўп тилли луғатларини яратиш” мавзусидаги амалий тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 26 декабрдаги 19-03-5176 -сон маълумотномаси). Натижада ўзлашма сўзлардан ўринли фойдаланиш, зарур ўринларда ўзбекча муқобилларини яратишга ёрдам берган. 
тадқиқотнинг илмий тушунчаларидан Ф1-ФA.2012-1-8-сонли “100-жилдлик Ўзбек халқ санъати ёдгорликларини нашрга тайёрлаш ва матнларни ўрганиш муаммолари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада ўзбек халқ мақолларини алифбо тартибида тўпланган нашрнинг учинчи жилдига муқаддима ва эслатмаларни ёзишда фойдаланилган (ЎзР Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 26 декабрдаги 19-03-5176-сон маълумотномаси). Натижада луғатга ёзилган муқаддима ва эслатма илмий жиҳатдан бойиган ҳамда мақоллар изоҳининг мукаммаллашувига эришилган;
антропоцентрик мақолларнинг миллий-маданий стереотипи, дунёнинг аксиологик манзараси, маданий қадриятлар, инсонни баҳолаш ва қадриятларни таснифлаш мезонлари маънавий-ахлоқий ва ижтимоий тизимга кўра шартланганлиги ҳақидаги диссертациянинг назарий хулосалари ва натижаларидан A-1-197 “Инглиз, рус, корейс ва немис тилларини ўрганишда ўқув-услубий модулларни (ЎММ) қўллаш ва такомиллаштиришнинг назарий ва амалий асослари” мавзусидаги амалий лойиҳасини амалга оширишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус вазирлигининг 2019 йил 26 декабрдаги 19-03-5176-сон маълумотномаси). Натижада ўқув-услубий модулларни қўллаш учун яратилган ўқув қўлланма, услубий кўрсатмалар, уларнинг аудиокитоб шаклидаги нусхаларида қўлланган мақолларнинг изоҳини мукаммаллашувига эришилган;
диссертацияда тақдим этилган ўзбек ва рус тилларининг антропоцентрик мақоллари қадриятлар, маданият, урф-одатлар, тарих, турмуш тарзи, инсоний фазилатлар, таълим, икки халқнинг дунёқараши ва алоҳида шахсларнинг ҳаёт тарзи сифатида баҳолаш шкаласининг жамиятда ўрнатилган меъёрларига мувофиқ инсон фаолиятини баҳолашни олдиндан белгилаб бериш борасидаги хулосаларидан Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг фаолиятида ижодкорлар маҳоратини ошириш, ёш истеъдодларни тарбиялаш, турли тўгарак, семинар ва маҳорат дарслари ўтказишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёзувчилар уюшмасининг 2019 йил 25 декабрдаги 01-03-07 / 1551-сон маълумотномаси). Натижада жаҳон адабиёти дурдоналарини таржима қилишда таржима қилинаётган адабиёт мансуб бўлган халқнинг миллий хусусиятларини ёритиш муаммоларни ҳал этишга ва таржималарнинг бадиий мукаммалушувига эришилган;
тадқиқотнинг инсонлар онгида дунёнинг аксиологик манзараси ва дунёқарашини антропоцентрик мақоллар ёрдамида аниқлашга оид илмий, амалий ва услубий ғояларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпания-сининг “Бедорлик”, “Таълим ва тараққиёт” каби махсус дастурлари сценарийларини тайёрлашда ишлатилган. (2019 йил 16-23 ноябрь кунлари эфирга узатилган) (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон-24” телеканалининг 2019 йил 24 декабрдаги 04-25-2708-сон маълумотномаси). Натижада мазкур кўрсатувлар маънавий-маърифий ҳамда миллий ўзига хослиги жиҳатдан бойиган.