Sayt test rejimida ishlamoqda

Саидбобоева Гулзора Нематжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Туркистон ўлкасини электрлаштириш тарихи (XIX аср охири – XX асрнинг биринчи чораги)” мавзусидаги 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи  07.00.02 – Фан ва технологиялар тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.2.PhD/Tar194.
Илмий раҳбар: Мусаев Нуриддин Умурзакович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Тар.01.04.
Расмий оппонентлар: Ражабов Қаҳрамон Кенжаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Хасанов Жасур Маматқодирович, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: XIX аср охири–XX аср биринчи чорагида Туркистон ўлкасини электрлаштириш тадбирлари моҳияти ва мазмунини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
XIX аср охирида Туркистон ўлкасида электрлаштириш соҳасида ишлар империянинг марказий қисмларига нисбатан жуда секин олиб борилганлиги ҳамда бу борадаги дастлабки лойиҳаларга етарлича эътибор қаратилмаганлиги боис, улар амалга ошмасдан, ўлка халқларининг ижтимоий-иқтисодий кўрсаткичларида электр энергиянинг қўлланиш даражаси паст суръатларда қолганлиги аниқланган;
империя маъмурларининг ўлкадаги бюрократик идора вакиллари электрлаштириш бўйича тақдим этилган лойиҳаларни ўз вақтида ҳал этмаганлиги, узоқ олиб борилган музокараларнинг самарасиз якунлари, энергия таннархи юзасидан келишмовчиликлар охир-оқибат сармоядорларнинг ўз лойиҳаларидан воз кечишига олиб келганлиги асосланган; 
собиқ совет ҳукуматининг электрлаштириш тадбирлари ўлканинг демографик, саноат ишлаб чиқариш ҳолати ва ишчи кучларини ҳисобга олмасдан бирёқлама ёндашуви сабабли ўлканинг гидроэнергетика захиралари оқилона ўзлаштирилмаганлиги,  давр талабига мос электр билан ишловчи ускуналардан етарли даражада фойдаланишига тўсиқ бўлиб қолганлиги исботланган;
Туркистон ўлкасида советларнинг ГОЭЛРО режасини (1920) амалга оширишда ўлканинг суғориш тизимларини электр ускуналари билан жиҳозлаш, Янги иқтисодий сиёсат (НЭП)да ҳам кўзда тутилган саноат, йирик ишлаб чиқариш иншоотларини бунёд этиш ва электрлаштириш минтақада иккинчи даражали вазифага айланиб, фақатгина миллий-ҳудудий чегараланиш ўтказилгандан кейин – 20-йилларнинг сўнггидан бошланганлиги кўрсатиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Туркистон ўлкасини XIX аср охири–XX асрнинг биринчи чорагида электрлаштириш тарихига оид ишлаб чиқилган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
Туркистон ўлкасида электрлаштириш тарихига оид ҳужжатлар жамланган Ўзбекистон Миллий архиви (ЎзМА) ҳамда Ўзбекистон Кинофотофоно ҳужжатлари миллий архиви (ЎзКФФҲ МА) фаолияти ва фондлари таҳлили муаллифлар жамоаси томонидан ёзилган ҳамда чоп этилган “Архившунослик” дарслигида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2017 йил 28 июндаги 434-147 рақамли гувоҳномаси). Мазкур дарслик республика олий ўқув юртларининг 5120300–Тарих (жаҳон мамлакатлари бўйича) бакалавриат таълим йўналиши талабаларининг архившунослик, хусусан юқоридаги марказий архивлар ҳақидаги билим ва кўникмаларини янада оширишга хизмат қилади;
ўлканинг мустамлака ва кейинроқ совет тузуми дастлабки бошқарув йилларидаги ижтимоий-иқтисодий тарихининг ажралмас бўлаги саналган электрлаштириш соҳасидаги тадбирлар ва унинг натижалари Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Yoshlar” телерадиоканалининг “Суҳбатдош” эшиттиришида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Yoshlar” телерадиоканалининг 2019 йил 5 мартдаги 14-02-71-сон маълумотномаси). Бу тингловчиларда ўлкамизни электрлаштириш тарихи бўйича маълум билим ва кўникмаларга эга бўлишларига хизмат қилади;
Туркистон ҳудудида дастлабки  гидроэлектр станциялари ХХ асрнинг бошларида бунёд этилганлиги, уларнинг қурилиши босқичлари, мақсад, вазифалари, моҳияти, маҳаллий саноат ҳамда аҳоли турмуш-тарзининг ўзгаришидаги аҳамияти илк маротаба очиб берилганлиги, ўлка бошқарув маъмуриятининг гидроэлектр станциялари қуриш борасидаги сиёсати, бу борада кадрлар тайёрлаш масалалари ва унинг аҳволи архив ҳужжатлари ҳамда тарихий адабиётлар доирасида кенг таҳлил қилинган (Ўзбекистон Республикаси “Ўзбекгидроэнерго” акциядорлик жамиятининг 2019 йил 2 июлдаги 01-10/1592-сон маълумотномаси). Бу ўлкада электрлаштиришнинг мураккаб ва зиддиятли тарихини атрофлича ўрганишда муҳим аҳамият касб этади.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish