Утегенов Онгарбай Дариябаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Экология соҳасида жамоатчилик назоратини ҳуқуқий таъминлашни такомиллаштириш», 12.00.06 – Табиий ресурслар ҳуқуқи; Аграр ҳуқуқ; Экологик ҳуқуқ (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.4.DSc/Yu117.
Илмий маслаҳатчи: Жураев Юлдош Ачилович, юридик фанлар доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат юридик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат юридик университети, DSc.07/30.12.2019.Yu.22.01.
Расмий оппонентлар: Файзиев Шухрат Хасанович, юридик фанлар доктори, профессор; Нурматов Мирғолиб Мирзаевич, юридик фанлар доктори, доцент; Насриев Илхом Исмоилович, юридик фанлар доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. . Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистонда фуқаролик жамиятини шакллантиришда муҳим аҳамият касб этувчи жамоатчилик томонидан экологик назоратни амалга оширишнинг ҳуқуқий механизмини ишлаб чиқиш, ушбу соҳада ҳуқуқни қўллаш амалиётини илмий-назарий жиҳатдан таҳлил этиш, бу борадаги тегишли қонун ҳужжатларини такомиллаштириш бўйича назарий хулосалар ва амалий таклифлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ва нодавлат нотижорат ташкилотлари ҳайвонот ва ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланишни таъминлаш бўйича жамоатчилик назорати субъекти эканлиги асосланган;
жамоатчилик экологик назорати натижаларини маълумотнома ёки ахборот тузиш шаклида расмийлаштириш зарурлиги асослаб берилган;
жамоатчилик экологик назорати натижаларини рўёбга чиқариш шакллари сифатида жамоатчилик экологик назоратининг натижалари ҳақида хабардор қилиш зарурлиги асосланган;
Қорақалпоғистон Республикаси қонунчилигида экологик назоратнинг вазифалари ва «экологик назорат» тушунчаси ишлаб чиқилган;
атроф-муҳитни муҳофаза қилишни, табиий ресурслардан оқилона фойдаланишни таъминлаш масалалари бўйича қарорлар тайёрлашда ҳамда амалга оширишда нодавлат нотижорат ташкилотларнинг иштирок этиш ҳуқуқини мустаҳкамлаш зарурлиги асослаб берилган;
жамоатчилик экологик назоратини атроф-муҳит ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг ҳолатини таҳлил қилиш, баҳолаш ва жамоатчилик фикрини ўрганиш усуллари орқали амалга оширилиши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Экология соҳасида жамоатчилик назоратини ҳуқуқий таъминлашни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ва нодавлат нотижорат ташкилотларини ҳайвонот ва ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ҳамда ундан оқилона фойдаланишни таъминлаш бўйича жамоатчилик назорати субъекти сифатида мустаҳкамлаш тўғрисидаги таклифлар янги таҳрирдаги «Ҳайвонот дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида»ги ҳамда «Ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан фойдаланиш тўғрисида»ги Қонунларнинг 14-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенатининг Аграр, сув хўжалиги масалалари ва экология қўмитасининг 2017 йил 22 февралдаги 10-16/170-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари ва нодавлат нотижорат ташкилотларини ҳайвонот ва ўсимлик дунёсини муҳофаза қилиш ва ундан оқилона фойдаланишни таъминлаш бўйича жамоатчилик назорати субъекти сифатидаги мақомини такомиллаштиришга хизмат қилган;
жамоатчилик экологик назорати натижаларини маълумотнома ёки ахборот тузиш шаклида расмийлаштириш ҳақидаги таклифдан Ўзбекистон Республикасининг «Экологик назорат тўғрисида»ги Қонунининг 21-моддасини шакллантиришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масалалари қўмитасининг 2016 йил 2 июндаги Д-07/203-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши жамоатчилик экологик назорати натижаларини тўғри расмийлаштиришга хизмат қилган;
жамоатчилик экологик назорати натижаларини рўёбга чиқариш шакллари сифатида жамоатчилик экологик назоратининг натижалари ҳақида хабардор қилиш, экологик қонун ҳужжатлари талабларининг бузилиши юзасидан аниқланган факт бўйича чора-тадбирлар кўриш учун таклифлар киритишни мустаҳкамлашга оид тавсиялар Ўзбекистон Республикасининг «Экологик назорат тўғрисида»ги Қонунининг 22-моддасини такомиллаштиришда инобатга олинган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масалалари қўмитасининг 2016 йил 2 июндаги Д-07/203-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши жамоатчилик экологик назорати натижалари аниқланган факт бўйича чора-тадбирларни тўғри расмийлаштиришга хизмат қилган;
давлат ва жамоатчилик чора-тадбирлари тизими сифатида экологик назорат тушунчасини қонунчиликда мустаҳкамлаш тўғрисидаги таклифи Қорақалпоғистон Республикаси «Экологик назорат тўғрисида»ги Қонуннинг 3-моддасида ўз аксини топган (Қорақалпоғистон Республикаси Жўқорғи кенгесининг қонунийлик, суд-ҳуқуқ ва фуқароларнинг ўзини-ўзи бошқариш органлари масалалари қўмитасининг 2016 йил 16 майдаги 03-277-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши экологик ҳуқуқ тизимида ва қонунчиликда янги илмий-назарий тушунча билан бойитилишига хизмат қилган;
экологик назоратнинг табиатни муҳофаза қилиш фаолиятининг самарадорлигини ошириш ҳамда давлат экологик дастурлари ва бошқа экологик дастурларнинг амалга оширилишида фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, нодавлат нотижорат ташкилотлари ва фуқароларнинг иштирокини таъминлаш вазифасини белгилашга оид таклиф Ўзбекистон Республикасининг «Экологик назорат тўғрисида»ги Қонуни 4-моддасида ўз аксини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масалалари қўмитасининг 2016 йил 2 июндаги Д-07/203-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши жамоатчилик назоратида фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органларининг, нодавлат нотижорат ташкилотларининг ҳамда фуқаролар иштирокини таъминлашга хизмат қилган;
жамоатчилик экологик назоратини атроф-муҳит ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг ҳолатини таҳлил қилиш, баҳолаш ва жамоатчилик фикрини ўрганиш усуллари орқали амалга оширишга оид таклиф Ўзбекистон Республикасининг «Экологик назорат тўғрисида»ги Қонунининг 20-моддасида ўз ифодасини топган (Ўзбекистон
Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш масалалари қўмитасининг 2016 йил 2 июндаги Д-07/203-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг амалга оширилиши жамоатчилик экологик назоратини атроф-муҳит ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланишнинг ҳолатини таҳлил қилиш, баҳолаш ва жамоатчилик фикрини ўрганиш усулларини таъминлашга хизмат қилган.