Нарзиев Шовкиддин Муртозаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Спортда шикастланишларни ижтимоий-иқтисодий оқибатлари, ҳисобга олиш, таҳлил этиш ва башоратлашни илмий асосланган усулларини ишлаб чиқиш», 05.10.01 – Меҳнатни муҳофазаси қилиш ва инсон фаолияти хавфсизлиги (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/T965.
Илмий раҳбар: Сулайманов Суннатилла Сулайманович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент темир йўл муҳандислари институти, PhD.15/30.12.2019.Т. 73.01.
Расмий оппонентлар: Йўлдошева Озодахон Мухаммадсодиқ қизи, техника фанлари доктори, доцент; Шукурова Сайёра Саъдуллаевна, техника фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Республика аҳоли бандлиги ва меҳнатни муҳофаза қилиш илмий маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: cпортда шикастланишларнинг ижтимоий-иқтисодий оқибатлари, ҳисобга олиш, таҳлил этиш ва башоратлаш усуллари орқали спорт травматизмини камайтириш, оқибатларини юмшатишга оид илмий асосланган ташкилий, техник ҳамда санитар-гигиеник ечимлар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жисмоний тарбия ва спортдаги шикастланишларнинг сабаблари чуқур таҳлил қилинган, спортчилар шикастланишларини топографик таҳлили ўтказилган, шикастланишларни спортчи тана аъзолари бўйича тақсимланиши натижалари асосида шикастланиш эҳтимоли энг юқори тана аъзолари куч юкланиши математик модели ишлаб чиқилган;
шикастланишлар кўрсаткичларини аниқлаш бўйича анкета-сўровлар ўтказилган, олинган натижалар асосида спортдаги шикастланишларнинг частотаси, оғирлик ва хавфсизлик коэффицентларини аниқлаш орқали уларни ижтимоий-иқтисодий оқибатлари аниқланган;
спортдаги шикастланишларнинг ташкилий, техник ва санитар-гигиеник сабаблари аниқланган ва башорат қилинган, илмий асосланган ташкилий, техник ва санитар-гигиеник тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Спортда шикастланишларни ижтимоий-иқтисодий оқибатлари, ҳисобга олиш, таҳлил этиш ва башоратлаш усулларини ишлаб чиқиш илмий тадқиқот натижалари асосида:
ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактаби ва марказларида спорт турлари бўйича шикастланиш эҳтимоли юқори бўлган таянч ҳаракат аппарати биозвеноларининг математик модели жорий этилган (Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2020 йил 4 январдаги 03-07-08-17-сон далолатномаси). Илмий тадқиқот натижасида, спортчи тизза бўғимининг шикастланиш сабабларини башорат қилиш имкониятини берган;
ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактаби ва марказларида спортчилар мушакларнинг механик хоссаларини машғулотлар жараёнида бошқариш, бош мия чаноқ суягининг толерантлигини ҳисобга олиш, кенезиотейплаш методологияси жорий қилинган. (Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2020 йил 4 январдаги 03-07-08-17-сон далолатномаси). Илмий тадқиқот натижасида, спортчиларни организм ички резервидан самарали фойдаланиш имконини берган;
ихтисослаштирилган болалар ва ўсмирлар спорт мактаби ва марказларида спорт машғулотларини ўтказишда хавфсизлик техникаси қоидалари спорт амалиётига жорий этилган (Жисмоний тарбия ва спорт вазирлигининг 2020 йил 4 январдаги 03-07-08-17-сон далолатномаси). Илмий тадқиқот натижасида, ижтимоий самарадорлик ошишига, спорт машғулотларида спортчининг шикастланиши сабабли йўқотилган кунлар сони ва мажбурий ижтимоий суғурта бадалларини камайтириш имконини берган.