Рузикулова Нигора Шухратовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бошланғич синф ўқувчиларининг ахборотлар билан ишлаш компетенциясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш», 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (математика) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/Ped512.
Илмий раҳбар: Абдуллаева Барно Сайфутдиновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: И.М. Губкин номидаги (МТУ) Россия давлат нефт ва газ университетининг Тошкент шаҳридаги филиали, DSc.22/30.12.2019.Т/Ped.99.01.
Расмий оппонентлар: Джамалов Сирожиддин Зухриддинович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Усаров Жаббор Эшбекович, педагогика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бошланғич синф ўқувчиларининг ахборотлар билан ишлаш компетенциясини ривожлантириш методикасини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқувчиларининг математика фанидан ўзлаштириш даражасини TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) халқаро баҳолаш дастурига уйғунлаштириш асосида ахборотлар билан ишлаш компетенцияси ривожлантирилган;
ўқувчиларнинг матн, тасвир, рақам кўринишидаги ўқув материалларини интерпретация қилиши асосида ахборотлар билан ишлаш компетенциясининг педагогик имкониятларини ривожлантириш босқичлари аниқланган;
математика фанини ўқитишнинг дидактик имкониятлари ўқувчиларни алгоритмик ахборот алмашиниш фаолиятига босқичма-босқич йўналтириш асосида такомиллаштирилган;
ўқувчиларнинг ахборотлар билан ишлаш компетенциясини ривожлантириш модели бошланғич синф «Математика» фанидан ўқув ахборотларини таҳлилий-синтетик қайта ишлаш, имитацияларини яратиш, ўқув материалларини интерпретация қилиш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бошланғич синф ўқувчиларининг ахборотлар билан ишлаш компетенциясини ривожлантириш методикасини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
халқаро баҳолаш дастурлари асосида бошланғич синф ўқувчиларининг математика фанидан ўзлаштириш даражасини аниқлаш ҳамда ахборотлар билан ишлаш компетенциясини ривожлантиришга оид берилган таклифлардан умумий ўрта таълим Давлат таълим стандартлари, ўқув дастурларининг мазмунини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3944-сон маълумотномаси). Натижада, ўқувчиларнинг фанга оид ахборотларни ўзлаштириш даражаларини халқаро стандартлар асосида аниқлаш имконини берган;
ўқувчиларнинг ахборотлар билан ишлаш компетенцияси педагогик имкониятларини матн, тасвир, рақам кўринишидаги ахборотларни интерпретация қилиш асосида ривожлантиришга оид таклиф ва тавсиялар умумий ўрта таълим мактабларининг 3-синфи учун «Математика» (ISBN 978-9943-26-911-8) дарслигини ишлаб чиқишда татбиқ этилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3944-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синфларда математика таълими мазмуни ва фаннинг ўқувчилар томонидан ўзлаштириш имкониятлари ҳамда фанни ўқитиш самарадорлиги оширилган;
Математика фанини ўқитишнинг дидактик имкониятлари ўқувчиларни алгоритмик ахборот алмашиниш фаолиятига босқичма-босқич йўналтириш асосида ўқув ахборотларини ўзлаштириш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялар «Математика ўқитиш методикаси» дарслиги мазмунига сингдирилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3944-сон маълумотномаси, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 2 майдаги 394-сонли буйруғига асосан ўқув адабиётининг нашр рухсатномаси). Натижада, бошланғич синфларда «Математика» фанини ўқитишнинг замонавий ўқув-методик таъминоти ва дидактик имкониятлари такомиллаштирилган;
бошланғич синф «Математика» фанидан ўқув ахборотларини таҳлилий-синтетик қайта ишлаш, имитацияларини яратиш, ўқув материалларини интерпретация қилиш бўйича ишлаб чиқилган тавсиялардан 2015-2017 йилларда бажарилган А-1-23 рақамли «Бoшлaнғич cинф ўқитувчилaри учун мультимедиaли дaрc ишлaнмaлaри мaжмуacини ярaтиш» мавзусидаги амалий лойиҳа доирасида белгиланган вазифларни бажаришда фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 14 октябрдаги 89-03-3944-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синф ўқувчиларининг математикадан фанидан ўқув ахборотлари билан ишлаш компетенцияси ривожлантирилган.