Сабирова Чаросхон Атамаматовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёнини шахсга йўналтирилган ёндашув асосида такомиллаштириш”, 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Ped166.
Илмий раҳбар: Ходжаниязов Сардор Умарович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Урганч давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Тошкент вилояти Чирчиқ давлат педагогика институти. PhD.03/30.12.2019.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Нурманов Абдуназар Тажибоевич, педагогика фанлари доктори, доцент; Махмудов Юсуп Ғаниевич, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Нукус давлат педагогика институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёнини шахсга йўналтирилган ёндашув асосида такомилллаштириш.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
маънавий-ахлоқий ва маънавий-эстетик тарбиялашга таъсир этувчи омиллар таркиби (ижтимоий-педагогик, миллий-маданий, мотивацион-психологик, ижтимоий-коммуникатив) умуминсоний қадриятлар (халқ ижодиёти, тарихий-маданий, миллий-анъанавий, миллий-бадиий мерос) мазмуни моҳиятини очиб бериш асосида аниқлаштирилган;
“Педагогика назарияси ва тарихи”, “Педагогик технологиялар” ва “Педагогик маҳорат” фанларини ўқитиш билан боғлиқ илмий методик муаммоларни (илмийлик, тарихийлик, кўргазмалилик тамойилларига риоя қилиш, мақсадга йўналтиришни ташкил қилиш, ижтимоий-тарихий тажриба билан мослаштириш) таҳлил қилиш, ўқитиш жараёнида шахсга йўналтирилган педагогик технологияларни қўллаш орқали бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёни компонентларини такомиллаштириш бўйича имкониятлари аниқлаштирилган;
бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёни модели (ҳиссий-психологик, психологик-педагогик, ташкилий-педагогик) ахлоқий-эстетик мавзуларни синфда ва синфдан ташқари машғулотлар(саёҳат дарси, маърузалар, конференциялар, суҳбат, мини-бахс мунозараларда)да рефлексив (ҳис этиш ва ундан фойдаланиш, интеллектуал-ижодий) ўрганиш асосида такомиллаштирилган;
миллий ва умуминсоний, маданий-тарихий, бадиий қадриятларга таянган ҳолда тарбияланувчига эстетик таъсир ўтказишга қаратилган интегратив ёндашувли интерфаол ва анъанавий методлар асосида бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёнини такомиллаштириш бўйича илмий-методик тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёнини шахсга йўналтирилган ёндашув асосида такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
маънавий-ахлоқий ва маънавий-эстетик тарбиялашга таъсир этувчи омиллар таркиби умуминсоний қадриятлар мазмунига оид таклифлардан А1-КХ-1-60888 – рақамли «Умумий ўрта таълим мактаби ўқувчиларида шахснинг таянч сифатлари тарзда ўз-ўзини англаш ва ўзини намоён қилиш қобилиятларини шакллантириш стратегияси” амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 8 июндаги 89-03-2245-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак ўқитувчиларнинг ахлоқий-эстетик тарбияланганлик даражаси ошган;
“Педагогика назарияси ва тарихи”, “Педагогик технологиялар” ва “Педагогик маҳорат” фанларини ўқитиш билан боғлиқ илмий методик муаммоларни таҳлил қилиш, ўқитиш жараёнида шахсга йўналтирилган педагогик технологияларни қўллаш орқали бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёни компонентларини такомиллаштириш асосида ПЗ-2017-0927124-"Таълим муассасаларида ҳамкорлик асосида педагогик фаолиятни ривожлантириш" амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 8 июндаги 89-03-2245-сон маълумотномаси). Натижада “Педагогика назарияси ва тарихи”, “Педагогик маҳорат” фанларининг ишчи ўқув дастурларида қўшимча адабиёт сифатида фойдаланишда амалиётга татбиқ қилинган;
Бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёни модели ахлоқий-эстетик мавзуларни синфда ва синфдан ташқари машғулотларда рефлексив ўрганиш, миллий ва умуминсоний, маданий-тарихий, бадиий қадриятларга таянган ҳолда тарбияланувчига эстетик таъсир ўтказишга қаратилган интегратив ёндашувли интерфаол ва анъанавий методлар асосида бўлажак ўқитувчиларни ахлоқий-эстетик тарбиялаш жараёнини такомиллаштиришга доир методик тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат маркази Узлуксиз маънавий тарбия концепцияси ҳамда Миллий ғояни ривожлантириш тарғиботини амалга оширишда фойдаланган (Республика Маънавият ва маърифат кенгашининг 2019 йил 9 октябрдаги 01/09-1377-сон маълумотномаси). Бу эса ёшларда ахлоқий-эстетик тарбия ва жамиятда белгиланган меъёр тушунчасини такомиллаштирилишига хизмат қилган.