Киличов Назарбай Раджапбаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қадимги туркий тил лексикаси тараққиёт тамойиллари (“Олтун ёруғ” мисолида)”, 10.00.01 – Ўзбек тили.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.1.PhD/Fil.685.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қорақалпоқ давлат университети.
Илмий раҳбар: Раҳманов Насимхон Асқарович, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Урганч давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Fil.55.02.
Расмий оппонентлар: Ўрозбоев Абдулла Дурдибаевич, филология фанлари доктори, доцент.
Қурбаниязов Гулмирза Алламбергенович, филология фанлари номзоди, доцент
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади. «Олтун ёруғ» лексик қатламининг мавзувий- семантик гуруҳларини асослаш ва қадимги туркий тилнинг шаклланиши ҳамда тараққиётида ўша давр туркий диалектларининг ролини ўрганиш, мазкур ёдгорликдаги луғавий бирликларни таснифлаш ва уларнинг матндаги эстетик вазифаларини ҳамда ўзлашма қатламга мансуб сўзларнинг семантик таркибини ёритиш, “Олтун ёруғ”даги ҳар бир лексема даврнинг маънавий, маданий ва ижтимоий ҳаётининг инъикоси эканини тадқиқ қилишдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
“Олтун ёруғ” асарида қўлланилган мавжуд сўзларнинг тарихий, семантик тараққиёти ва мазкур сўзларнинг қадимги туркий тилдаги маъно кўлами очиб берилган;
“Олтун ёруғ”даги от лексемаларнинг семантик таснифи асосида қадимги туркий тил ҳамда ўзбек тили луғат таркибига оид лексик бирликларнинг маъносидаги фарқли ва муштарак хусусиятлари асосланган; 
“Олтун ёруғ” тилининг қадимги туркий, жумладан, Ўрхун-Энасой ёдгорликлари лексик қатламига муносабати ва уларнинг ўзаро алоқадорлиги далилланган;
“Олтун ёруғ”даги койнэ ҳодисасининг қадимги туркий тил диалектларига хос жиҳатлари тавсифланган, унинг айнан қадимги туркий тил қонуниятларидан бири сифатидаги моҳияти очилган;
санскрит, тибет, хитой каби тиллардан ўзлашган сўзларнинг ва терминларнинг давр маданий ҳаётини ифодалашдаги вазифалари ёритилган;
“Олтун ёруғ”даги маънодош сўзларнинг турлари таснифи, синонимик қаторларнинг семантик ва матндаги эстетик функциялари асослаб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Олтун ёруғ” асари лексикасини тадқиқ этиш бўйича олинган натижалар бўйича Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2010 йил 7 октябрдаги «2010-2020 йилларда номоддий маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш, асраш, тарғиб қилиш ва улардан фойдаланиш давлат дастурини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарорида белгиланганидек, «маданий меросимизнинг ҳали очилмаган бойликлари оммалаштирилиши»га маълум даражада эришилган ҳамда ўзбек тили тарихининг илк даврларини тадқиқ этиш ва унинг илмий-назарий асосларини ишлаб чиқиш асосида:
қадимги туркий тилга хос лексик бирликлар ва туркий тилларнинг лексик қатламидаги умумтуркий сўзларнинг хусусиятларини ўрганишга доир муҳим назарий ва амалий хулосалардан 2012-2016 йилларда бажарилган Ф1-ФА-0-13229 «Қорақалпоқ тилида функционал сўз ясалиши» фундаментал лойиҳасида фойдаланилган (ЎзР ФА Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 8 майдаги 17.01/61-сонли маълумотномаси). Ушбу хулосалар оламнинг миллий манзарасида тил бирликларининг моҳиятан миллий ўзига хослигини асослашда муҳим манба бўлиб хизмат қилган;
қадимги туркий тил лексикасини ўрганишда “Олтун ёруғ” асари муҳим манба эканлиги асар луғавий таркибидаги сўзларнинг тарихий, семантик тараққиёти ва мазкур лексемаларнинг қадимги туркий тилдаги маъно муносабатларини, қадимги туркий тил намуналари ҳамда ўзбек тили луғат таркибига оид лексик бирликлар доирасида фарқли ва муштарак хусусиятларини илмий таҳлил қилиш орқали асосланган тадқиқот натижаларидан Бердақ Миллий музейида тилшунослик масалаларининг ёритилиши бўйича фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Маданият вазирлигининг 2019 йил 13 декабрдаги №2-02/2414-сонли маълумотномаси). Натижада халқимизнинг қадимги туркий тил тарихини ўрганиш борасидаги илмий изланишлар ва хулосалар билан таништириш имконияти яратилган;
Шунингдек, Қорақалпоғистон Республикаси телерадиокомпанияси томонидан мунтазам ташкил этиб келинадиган “Диёр” дастури (ҚҚР телерадикомпаниясининг 25.07.2018 йилдаги 896-сон ҳамда 10.01.2017 йилдаги 34-сон маълумотномалари) ва 2018 йил 7 июлда “Ўзбекистон – ўз уйим” эшиттиришларида тил тарихи ва қадимги туркий тил лексикаси таҳлилига оид фикрларини оммалаштириш юзасидан қатнашиб, халқимизни ўз тадқиқот ишидаги илмий натижалар билан таништириб келган. Натижада халқимизнинг туркий тиллар тарихи ҳақидаги тасаввурларининг янада бойитишга эришилган.