Рустамова Ирода Бахрамжановнанинг фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аграр соҳада инновацион жараёнлар самарадорлигини оширишнинг илмий-услубий асослари», 08.00.04 – Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти (иқтисодиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.1.DSc/Iqt15.
Илмий раҳбар: Саматов Ғаффор Аллакулович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалиги механизациялаш муҳандислари институти ҳузуридаги Dsc 03/30.01.2020.I.10.03.
Расмий оппонентлар: Назарова Фотима Хакимовна, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Алиев Яшнар Эгамбердиевич, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент; Хамраева Сайёра Насимовна, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон миллий университети .
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: аграр соҳада инновацион жараёнлар самарадорлигини оширишнинг илмий-услубий асосларини такомиллаштиришга қаратилган таклифлар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
қишлоқ хўжалигида инновацион технологиялардан фойдаланиш самарадорлигини “ресурстежамкорлик коэффициенти”, “инновацияни ялпи ўсиш коэффициенти”, “технологиянинг инновационлик даражаси” каби кўрсаткичларни ҳисобга олган ҳолда аниқлашга қаратилган индикаторлар тизимига асосланган услубий ёндашув такомиллаштирилган;
тизимли эконометрик таҳлиллар натижаларига биноан қишлоқ хўжалигида инновацион жараёнлар самарадорлигини ошириш ҳисобига эришиладиган ялпи маҳсулотнинг 2025 йилгача мўлжалланган прогноз кўрсаткичлари аниқланган;
қишлоқ хўжалиги товар ишлаб чиқарувчиларига инновацион технологияларни тарғиб қилиш ва жорий этиш мақсадида ахборот маслаҳат марказларини (extension center) ташкил этиш механизми асосланган;
«Агротехнопарк»ни ташкил этиш асосида аграр соҳада самарали инновацион технологияларни яратиш ва ишлаб чиқиш имкониятлари асосланган;
қишлоқ хўжалигида илм-фан, таълим ва ишлаб чиқаришнинг интеграциясини таъминлашга қаратилган Стратегия ва йўл харитаси ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Аграр соҳада инновацион жараёнлар самарадорлигини оширишнинг илмий-услубий асослари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
қишлоқ хўжалигида инновацион технологиялардан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашдаги услубий ёндашувлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Ишлаб чиқилган услублар орқали тупроққа ишлов бермасдан кузги буғдой экиш технологиясидан фойдаланишнинг иқтисодий самарадорлиги суғориладиган ерларда 1 га учун 1,14 млн. сўмни ва лалми ерларда 1 га учун 411,58 минг сўмни ташкил этиши, тупроқни органик моддалар билан бойитиш орқали унинг унумдорлигини ошириш технологиясини қўллашнинг иқтисодий самарадорлиги 1 га учун 3,5 млн. сўмни ташкил этиши асосланган.
қишлоқ хўжалигини инновацион ривожлантириш учун кўп омилли эконометрик модель асосида 2025 йилгача мўлжалланган прогноз кўрсаткичларини аниқлаш бўйича тавсиялар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Ушбу тавсияларда қишлоқ хўжалигида инновацион жараёнларни таҳлил қилиш, мазкур жараёнларнинг ҳолатини аниқлаш ҳамда бу йўналишда қандай ишлар олиб бориш кераклиги белгилаш учун кўп омилли эконометрик моделлардан фойдаланиш мумкинлиги асослаб берилган;
илм-фан, таълим ва ишлаб чиқариш интеграциялашувини ривожлантиришга қаратилган туманларда қишлоқ хўжалиги ахборот-маслаҳат марказларини ташкил этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши натижасида Самарқанд вилояти Самарқанд туманида давлат-хусусий шериклиги шартлари асосида юридик шахс мақомига эга бўлган ахборот-маслаҳат маркази ташкил этилган ва 10 та иш ўринлари яратилган. Шу билан бирга, ахборот-маслаҳат марказларининг ташкил этилиши қишлоқ хўжалигида инновацион технологиялар ва илғор тажрибаларни тарғиб қилиш ҳамда жорий этиш ҳисобига қишлоқ хўжалик экинларнинг ҳосилдорлиги 15-25 фоизга ошиши имконияти асосланган.
билимларни тарғиб қилувчи мутахассис ва маслаҳатчиларни тайёрлаш бўйича олий таълим муассасаларида ахборот-маслаҳат марказларини ташкил этиш юзасидан таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Тошкент давлат аграр университети ва филиалларида ахборот-маслаҳат марказлари ташкил этилган. Мазкур таклиф қишлоқ хўжалиги билимларини тарғиб қилувчи мутахассислар ва маслаҳатчиларни тайёрлаш имконини берган;
қишлоқ хўжалигида юксак самарали, инновацион технологияларни яратиш бўйича пилот лойиҳалар ишлаб чиқишни йўлга қўйиш мақсадида «Агротехнопарк»ни ташкил этиш юзасидан таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Ушбу таклифларни амалиётга жорий этилиши қишлоқ хўжалиги соҳасидаги инновацион ишланмаларни ишлаб чиқариш ва тижоратлаштириш, пировардида қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариш самарадорлигини 10-20 фоизга ошириш имкониятини яратган;
қишлоқ хўжалиги илм-фан, таълим, ахборот ва маслаҳат хизматлари тизимини ривожлантириш бўйича Стратегия ва йўл харитасини ишлаб чиқиш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги томонидан амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2020 йил 24 январдаги 05/011-249-сон маълумотномаси). Мазкур таклифлар Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалигини ривожлантириш Стратегиясининг 7-йўналишини «Қишлоқ хўжалиги илм-фан, таълим, ахборот ва маслаҳат хизматлари тизимини ривожлантириш» ва ахборот-маслаҳат хизмати тармоқларини босқичма-босқич ташкил этишга доир «Йўл харитаси»ни ишлаб чиқишда фойдаланилган.