Гибралтарская Оксана Николаевнанинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Ҳозирги русийзабон адабиётда М.А.Булгаков, А.П.Платонов, Б.Л.Пастернак бадиий тизимларининг репрезентацияси”, 10.00.04 – Европа, Америка ва Австралия халқлари тили ва адабиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: № В2019.3.DSc/Fil196.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети ҳузуридаги DSc.03/30.12.2019.Fil.01.10.
Расмий оппонентлар: Петрухина Наталья Михайловна филология фанлари доктори, профессор; Қосимов Абдугопир Абдукаримович, филология фанлари доктори, профессор; Ермолин Анатолий Евгеньевич педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ҳозирги замон русийзабон адабиётида XX аср рус ёзувчилари бадиий тизимлари ифодаланиши хусусиятларини ички тузилиш ва тарихий-маданий вазият ҳамда бадиий онг ўзгариши билан узвийликда аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
замонавий адабиётшунослик методологияси доирасида M.A.Булгаков, A.П.Платонов, Б.Л.Пастернак бадиий тизимларнинг асарларнинг замон жиҳатидан қурилиши, композицияси, сарлавҳалари каби репрезентатив компонентлари аниқланган;
замонавий русийзабон адабиётда тарихий-давр ва миллий макон турларининг репрезентацияси аниқланган;
замонавий рус адабиётининг XX аср рус адабиёти билан муносабати, хусусан, “нуқтаи назар” аспектида бадиий матн композицияси ва ҳикоя қилувчи-персонаж функциясининг бадиий тизимли муносабатлари аниқланган;
M.A.Булгаков, A.П.Платонов, Б.Л.Пастернакларнинг прозаик сарлавҳалари ҳамда яхлит драматик матнлар таҳлили оркали муаллифнинг мавжудлиги эстетик ва тугал шаклда ифодаловчи матнлараро алоқалар орқали асосланган;
поэтик жумбоқ, перифраза, маданий ва тарихий вазият билан боғлиқ даврнинг метареалистик бадиий тафаккурига асосланган энигматик индивидуал-муаллифий услуб аксиологик контекст билан шартланган замонавий адабий жараён тенденцияларини белгилаши далилланган;
бадиий матнга таҳлилий ёндашув ва талқин қилиш концепциясида тизимли-структур, қиёсий таҳлил, аксиологик ёндашув каби турли адабий услублардан фойдаланиш адабий жараённи комплекс ўрганиш самарадорлигини ошириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
ўзбек адабиётшунослиги доирасида бадиий асар таҳлили тамойиллари белгилаб берилган “Узбекская литература” (№ 220-3) хрестоматия-дарслигини тузишда тизимли илмий-методик ишланмалар шаклида жорий қилинган. Натижада дарслик концепцияси тарихий-маданий омиллар мазмунида адабий жараён хусусиятини ифодалаш имконини берган;
“История литературоведческих учений” (№274-299) хрестоматия-дарслигини тузишда синергетик, аксиологик ёндашувлар қўлланган таҳлил методологиясидан фойдаланилган. Натижада дарсликнинг мазмуний жиҳати оламнинг миллий манзараси концептларини изоҳлаш имконини берган;
Ф1-02 рақамли “Адабиётшунослик тарихининг фундаментал тадқиқи” фундаментал лойиҳасига (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 19 октябрдаги №89-03-3592-сон маълумотномаси) адабиётшунослик методологияларини қўллаган ҳолда бадиий матн билан таҳлилий ва талқиний ишлаш схемаси кўринишида киритилган. Натижада замонавий адабий жараённинг уйғун таҳлили самарадорлиги исботланган;
ПЗ-20170934 рақамли «Филологик йўналишлар бўйича инглиз тилини ўрганиш сифатини баҳолашнинг шакл ва тамойилларига замонавий ёндашувлар» (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 19 октябрдаги №89-03-3592-сон маълумотномаси) амалий лойиҳасига киритилган бўлиб, унда мақсадга йўналтирилган фаолият, педагогик моделлаштириш, кузатиш, мониторинг таҳлил таълим муассасаси ўқув жараёнини таъминловчи методик ва методологик тавсияларни тўлдириш имконини берган;
ХХ аср рус адабиёти тарихи, аксиология ва герменевтика аспектида рус адабиёти “Филология ва тилларни ўқитиш (рус тили)” – 5120100 бакалавриат йўналиши учун Давлат таълим стандарти (2014 йил 10 октябрда O’zstandart давлат агентлигида O'zDSt 36.15.50:2014 №5172 рақами остида рўйхатга олинган) мазмунига киритилган. Жорий қилинган манбалар аксиологик таҳлилни қўллаган ҳолда бадиий матн билан интерпретацион ишлаш кўникмасини ҳосил қилишга ёрдам берган;
адабиётшунослик тарихига доир “Адабиётшунослик (рус адабиёти)” – 5А120101 магистратура мутахассислиги бўйича Давлат таълим стандарти (07.08.2014 йилда O’zstandart давлат агентлигида O'zDSt 36.12.12:2014 №4810 рақами остида рўйхатга олинган) таркибига киритилган. Жорий қилинган манбалар академик адабиётшунослик ва замонавий илмий концепцияларнинг атамалари ва тушунчаларини қўллаш орқали бадиий матн таҳлилининг турли методологияларини қўллашга, шунингдек, адабиётшунослик соҳасидаги илмий ишлар учун асос тайёрлашга хизмат қилган.
2018 йилнинг ноябрь ойида Ўзбекистон Рус маданият маркази томонидан ташкил этилган илмий семинарни ўтказишда (Тошкент шаҳри ва Тошкент вилояти рус тили ва адабиёти ўқитувчилари) русийзабон педагоглар малакасини оширишда фойдаланилган (Ўзбекистон Рус маданияти марказининг 2019 йил 28 сентябрдаги 02-193-сон маълумотномаси). Натижада, русийзабон педагоглар малакасини ошириш тизимини такомиллаштиришга хизмат қилган.