Матқулиева Марғуба Фарходовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Шаҳриёр” эпик сюжетининг илк манбалари, унинг достон ва эртак вариантлари”, 10.00.08–Фольклоршунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.4.PhD/Fil674.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Хоразм Маъмун академияси.
Илмий раҳбар: Рўзимбоев Сафарбой Рўзимбоевич, филология фанлари доктори, профессор.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: ЎзР ФА Ўзбек тили, адабиёти ва фольклори институти, DSc.30.08.2018.Fil46.02.
Расмий оппонентлар: Саригул Бахадирова, филология фанлари доктори, профессор; Муҳаммадали Қўшмоқов, филология фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий-тадқиқот институти.
Диссертация йўналиши: назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: “Шаҳриёр” достонининг илк манбалари, генетик асослари ва ўзбек фольклоридаги вариантларининг ўзига хос хусусиятларини ойдинлаштириш ҳамда мазкур эпик сюжетнинг Оролбўйи эпик ареалидаги бадиий эволюцияси ва тадрижий тараққиёти босқичларини аниқлашдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
“Шаҳриёр” достони сюжетининг архаик шакли қадимги туркийларнинг эгизаклар культи, тотемистик ва аниматик қарашлар билан боғлиқ мифопоэтик тасаввурлари асосида шаклланганлиги исботланган;
достон сюжетининг генезиси жаҳон халқлари эртакчилик анъаналарида муҳим ўрин тутадиган ATU707. “Ғаройиб болалар” сюжет типига бориб тақалиши ҳамда бу эпик асар эртак тип сюжетли эпослар сирасига кириши аниқланган;
“Шаҳриёр” достони матнидаги ўғуз шевасига оид лексик бирликлар, воҳа достончилигига хос сажъланган насрий парчалар ҳамда барқарор эпик формулалар таҳлили натижасида бу эпоснинг яратилишига асос бўлган илк сюжет VI-VII асрларда Оролбўйи минтақасида юзага келганлиги ва унинг дастлабки оғзаки вариантлари IX-XII асрларда Идил ва Ёйиқ дарёлари бўйларида шаклланганлиги далилланган;
достондаги қаҳрамонлик ва романик тасвирнинг аралаш ҳолда берилиши асар сюжетига асос бўлган мотивларнинг қадимийлиги ва унинг жанрий дифференциацияланиш жараёни узоқ давом этганлигидан далолат бериши асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
“Шаҳриёр” достони сюжетининг илк манбалари, генезиси, достон ва эртак сифатида оммалашган ўзига хос эпик талқинларини қиёсий тадқиқ этиш асосида олинган илмий натижалар қуйидаги йўналишларда жорийланди: 
диссертантнинг “Шаҳриёр” эпик сюжетининг илк манбалари, унинг достон ва эртак вариантларининг шаклланиш генезисига доир илмий-назарий хулосаларидан ЎзР ФА ҚҚБ. Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтида амалга оширилган Ф1-ФА-0-43429, ФА-Ф1, ГОО2. “Қорақалпоқ фольклори ва адабиёти жанрларининг назарий масалаларини тадқиқ этиш” (2012-2016) мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 3 декабрдаги 17.01/176-сонли маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ фольклоридаги маиший-романик эпоснинг жанрий хусусиятларини аниқлаш мезонларини такомиллаштиришга эришилган;
диссертациянинг “Шаҳриёр” достони сюжети асосида яратилган эпик асарларнинг қорақалпок, ўзбек ва қозоқ фольклоршунослигида ўрганилиши тарихига доир материалларидан ЎзР ФА ҚҚБ. Қорақалпоқ гуманитар илмий-тадқиқот институтида амалга оширилган ФА-Ф1-ОО5. “Қорақалпоқ фольклоршунослиги ва адабиётшунослиги тарихини тадқиқ этиш” (2017-2020) мавзусидаги фундаментал лойиҳа ишини бажаришда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлимининг 2019 йил 3 декабрдаги 17.01/176-сонли маълумотномаси). Натижада қорақалпоқ достонларининг ёзиб олиниши, нашр этилиши ва ўрганилиши тарихига доир илмий қарашлар янги маълумотлар билан бойитилган; 
тадқиқотчининг халқ достонларидаги миллий қадриятлар талқинига доир илмий қарашлари, жумладан, Оролбўйи халқларининг ўзига хос урф-одатлари ва маросимларининг “Шаҳриёр” достонидаги бадиий ифодасини таҳлил этиш асосида чиқарган назарий хулосаларидан Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг “Мунаввар кун” кўрсатуви ҳамда “Китобхон”, “Қадрият” радиоэшиттиришларини тайёрлашда фойдаланилган (Хоразм вилоят телерадиокомпаниясининг 2019 йил 19 ноябрдаги 1632-сонли маълумотномаси). Натижада ўзбек халқ достонларида ўз бадиий ифодасини топган эзгу ғояларни ёш авлод онгига сингдиришга эришилган; 
диссертациянинг “Шаҳриёр” достони образлар тизимининг тарихий-генетик асослари “Авесто” мифологиясига бориб тақалишига доир илмий хулосаларидан халқаро “Олтин мерос” хайрия жамоат фонди қошидаги “Авесто” музейининг фаолиятини амалга оширишда фойдаланилган (Халқаро “Олтин мерос” хайрия жамоат фондининг 2019 йил 11 декабрдаги 01-51-27/11-19-рақамли маълумотномаси. Натижада музейга ташриф буюрувчи ёшларга  “Авесто”нинг умуминсоний қадрият сифатидаги моҳияти ҳақида кенг кўламли маълумот берилган.