Дармонова Машхурохон Адилжон қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Тошкент шаҳар марказий давлат архиви: тарихи, жамғармалар таснифи ва туркум манбалар таҳлили”, 07.00.08–Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот усуллари (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2020.1.PhD/Tar215
Илмий раҳбар: Зияева Доно Ҳамидовна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тарих институти
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти. DSc.02/30.12.2019 Таr.56.01.
Расмий оппонентлар: Дониёров Алишер Худойбердиевич, тарих фанлари доктори, профессор; Ерметов Аваз Абдуллаевич, тарих фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент шаҳар марказий давлат архивининг шаклланиш тарихи, фаолияти, ривожлантириш муаммоларини аниқлаш, архив жамғармаларида сақланаётган манбаларни йўналишлар бўйича таснифлаш, ҳужжатларни муаммовий ёндошув асосида таҳлил қилишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
XX аср 70-йиллар бошида ҳудудий архивлар тизимини кенгайтириш сиёсати натижасида пойтахт аҳамиятига эга бўлган архив ҳужжатларини алоҳида сақлаш учун Тошкент шаҳар давлат архивининг ташкил этилиши тарихий босқичлари ҳамда архивнинг замонавий фаолияти, ҳужжатлар билан жамланиши ҳолати, архив соҳасидаги ҳуқуқий ва ташкилий ислоҳотлар, хизмат кўрсатиш сектори модернизацияси, ахборот технологияларини жорий этилиш жараёнларининг ривожланганлиги аниқланган;
700га яқин архив жамғармалари таркибида сақланаётган ҳужжатларнинг манбавий тавсифи ишлаб чиқилиб, унинг асосида шаҳар ижтимоий-иқтисодий ҳаётида чуқур из қолдирган жараёнлар, хусусан, совет ҳокимиятининг национализация, муниципализация, жамоалаштириш, “қулоқлаштириш” сиёсатининг амалга оширилиши натижасида хусусий мулкчилик тугатилганлиги, давлат монополияси ўрнатилганлиги ва  иқтисодий тараққиёт издан чиққанлиги илмий билимларнинг ривожланиш жараёнлари контекстида очиб берилган;
100дан ортиқ йиғмажилдлар таркибида мужассамлашган 3 мингдан зиёд архив манбалари илмий истеъмолга киритилиши натижасида Ўзбекистоннинг Иккинчи жаҳон урушига қўшган улкан ҳиссаси, яъни Тошкент шаҳрига эвакуация қилинган аҳолини жойлаштириш, ёш болаларни қарамоғига олиш, фронтга хом ашё, озиқ-овқат ва моддий ёрдам юборилганлиги тарихий фактлар билан асосланган;
мустақиллик йилларига оид архивда сақланаётган маданият, соғлиқни сақлаш, таълим, спорт муассасалари фаолиятини акс эттирувчи ҳужжатлар аниқланиши натижасида, аҳоли демографияси, олий ва ўрта махсус ҳамда умумтаълим мактаблар тизими, тиббий ва соғломлаштириш масканлари фаолиятининг ўсиш динамикаси ва ривожланганлиги архив манбалари асосида далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тошкент шаҳар марказий давлат архивининг тарихи, жамғармалар таснифи ва туркум манбалар таҳлили масалалари бўйича ишлаб чиқилган илмий натижалар ва амалий таклифлардан:
Тошкент шаҳар марказий давлат архивининг шаклланиш тарихи, жамғармадаги тарихий ҳужжатлар тавсифи, мустақиллик йилларида соҳада амалга оширилаётган ислоҳотлар бўйича илмий хулосалар Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси «O’zbekiston tarixi» телеканалида 2019 йил 9 октябрда эфирга узатилган «Тақдимот» дастурининг “Тошкент шаҳар марказий давлат архиви тарихи ва тарихий манбалари” кўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “O’zbekiston” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2019 йил 11 ноябрдаги 02-40-2352-сон маълумотномаси). Натижаларнинг қўлланилиши пойтахт архивининг шаклланиш ва ривожланиш тарихи, архивни ҳужжатлар билан жамланиши ҳамда жамғармадаги тарихий ҳужжатлар мазмунини ёритиб беришга хизмат қилган.
Тошкент шаҳар марказий давлат архивидаги 1917-2019 йиллар учун 674 та жамғарма тизимлаштирилиб, давлат ҳокимияти ва давлат бошқарув органлари, суд-ҳуқуқ тизими, иқтисодий ва халқ хўжалиги, халқ таълими, фан, меҳнат, соғлиқни сақлаш, ижтимоий таъминот, касаба уюшмалари, жамоат бирлашмалари ташкилотлари, корхоналари ва муассасаларининг асосий фаолияти ва шахсий таркибини акс эттирувчи жамғармалар мазмуни бўйича ўзбек тилида қисқа ахборот берувчи архив маълумотномаси тузишда фойдаланилган (Тошкент шаҳар Архив иши ҳудудий бошқармасининг 2019 йил 02 декабрдаги 01-18/590-сон маълумотномаси). Архив фаолияти учун тақдим этилган жамғармалар бўйича тавсифли архив маълумотномаси (справочник) мутахассислар, тарихчилар ва фойдаланувчиларга архив манбалари билан ишлашда илмий-амалий йўриқнома сифатида хизмат қилган.
Тошкент шаҳар марказий давлат архиви жамғармаларидаги ҳужжатлар таҳлили асосида, пойтахтдаги таълим, соғлиқни сақлаш муассасалари ва спорт иншоотлари масалаларининг ёритилишига оид илмий натижаларидан Тарих институтида бажарилган Ф1-ФА-0-11986 рақамли “Ўзбекистон шаҳарлар тарихи: анъаналар, урбанизация ва трансформация жараёнлари (энг қадимдан ҳозиргача)” мавзусидаги фундаментал лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2020 йил 10 мартдаги 3/1277-0903-сон маълумотномаси). Келтирилган маълумотлар шаҳар ижтимоий инфратузилмасида таълим, соғлиқни сақлаш, хизмат кўрсатиш ва сервис, маданий масканлар, аҳоли учун қулай шарт-шароит ҳамда соғлом турмуш тарзини таъминлашга хизмат қилувчи объектлар фаолиятини ёритишда асос сифатида хизмат қилган.