Утебаев Мадияр Бердибаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Қорақалпоқлар  этикетида  анъанавийлик  ва  янгилик  (этнографик таҳлил)», 07.00.07–Этнология, этнография ва антропология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.3.PhD/Tar.374.
Илмий маслаҳатчи: Карлыбаев Максет Абдибаевич, тарих фанлари номзоди, катта илмий ҳодим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпоғистон бўлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Тарих институти. DSc.02/30.12.2019.Tar.56.01.
Расмий оппонентлар: Баллиева Руза, тарих фанлари доктори, профессор; Каюмов Асрор Раимович, тарих фанлари номзоди.
Етакчи ташкилот: Ургенч давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: қорақалпоқларнинг кундалик ва маросим (зиёфат, маросим ва ҳ.к.з.) ҳаётидаги анъанавий этикет меъёрларини этнографик нуқтаи назардан ўрганишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:  
қорақалпоқларнинг кундалик ва маросимий одоб-ахлоқ  қоидалари, табиий иқлим шароитлари, ярим кўчманчи ва уруғ қабилавий урф-одатлар, эътиқод ва таъқиқ(табу)лар, исломий меъёрлар, қадриятлар ва бошқа манбаларни ўз ичига олган турмуш тарзига асосланганлиги исботланган;
кенгайтирилган (бўлинмаган) оиланинг оилавий муносабатларида анъанавий одоб-ахлоқ қоидалари ҳаётийлиги, баьзи маросимларга риоя қилиш вақтида - қудалық, мусылман той, қонақ күтиў, бас койыў, қолдан суў алыў ва бошқалар, қорақалпоқларнинг ёш, жинс, ижтимоий ва ўзига хос хусусиятлари ҳамда ўзига хослигини сақлаб қолиш истаги билан изоҳланган;
анъанавий этикет тизимидаги ўзгаришлар ва инновацион жараёнлар нуклеар оила ва замонавий турмуш тарзи (кафе, ресторан) шароитида содир бўлиши ва глобаллашув омиллари билан боғлиқлиги аниқланган;
этикетнинг коммуникатив функцияси мулоқат иштирокчиларининг нутқли ва нутқсиз хулқ атвор воситалари сифатида рамз ва белгилар тизимини ҳамда халқ тасаввурида маълум қадрият маъносига эга бўлган, анъанавий турмушда ишлатиладиган буюм ва ҳодисалар(буюмларнинг муқаддаслик маъноси: нон, таом, остона, дастурхон, турли совғалар алмашинуви)нинг семантикаси очиб берилди;
оила аъзолари ва  қариндош жамоанинг (эр хотин, ота она ва фарзандлар ўртасидаги) ўзаро муносабатлари стериотиплари, этикет билан боғлиқ урф одат, маросимлар (совчилик, меҳмондорчилик) ва ҳамда қорақалпоқлар нутқ этикетидаги қариндошлик атамалари ишлатилиши, таъқиқ(табу)лар ва “тийилиш одати” анъаналари “муносабат этнографияси” доирасида очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Қорақалпоқлар этикетида анъанавийлик ва ва янгилик (этнографик таҳлил) мавзуси бўйича олинган илмий хулоса ва таклифлар асосида:
этикет ва табу анъаналари доирасида ёритилган таҳлиллари ва материалларидан 2012-2016 йилларда Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясида амалга оширилган ФА-Ф1-Г001 “Қорақалпоғистон дунё маданияти чорраҳасида. Амударё қуйи оқими шаҳар маданияти ва шаҳарларнинг тарихий тараққиёти” номли мавзудаги фундаментал лойиҳанинг қорақалпоқ оиласида аёл ва унинг вазифалари, аёлларнинг оила маданиятидаги ўрни билан боғлиқ бўлимларини ёзишда фойдаланилган (ЎзР ФАнинг 2019 йил 27 ноябрдаги №3/1255-3131-сон маълумотномаси). Жумладан, тадқиқот натижалари лойиҳанинг қорақалпоқларнинг оила аъзолари ва қариндош жамоа хулқ-атвор стереотиплари тизимидаги этикет, қариндошлик атамалари, ички оилавий муносабатлар маданиятидаги тасаввур ва тақиқлар (табу) каби масалаларини ёритишда манбавий асос бўлиб хизмат қилган.
қорақалпоқ аёлларининг ўзини тутиши ва этикети, аҳлоқ-одоб нормаларидаги ўзгаришлар, тийилиш одоблари аёлларнинг муқаддас жойларга зиёрати қилиши, авлиё аёлларнинг сиймоси ва вазифалари  каби таҳлилий маълумотлардан 2015-2017 йилларда Фанлар Академиясида амалга оширилган ФА-А1-Г004 – “Қорақалпоқларнинг тасаввурларида аёл қиёфаси: этнологик тадқиқот” номли мавзудаги амалий лойиҳада фойдаланилган (ЎзР ФАнинг 2019 йил 27 ноябрдаги №3/1255-3131-сон маълумотномаси). Жалб қилинган натижалар тадқиқотнинг этикет нормаларининг трансформациялашиш жараёни, меҳмондўстликка оид этикетлар, моддий маданиятдаги нарса ва буюмларнинг семиотик аҳамияти ва мухит проксемикаси каби масалаларини ёритишда хизмат қилган;
Қорақалпоқ халқининг саломлашиш маданияти ва унинг миллий ўзига хослиги билан боғлиқ илмий натижалардан “Этноэтикет” телекўрсатуви сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Телерадиокомпаниясининг 2018 йил 4 октабрдаги №4131-сон маълумотномаси). Тадқиқотнинг қорақалпоқлар этикетида анъанавийлик ва замонавийлик масалалари, қорақалпоқларда саломлашиш, муносабат қоидалари, аҳлоқ, феъл-атворнинг трансформацион жараёнларига оид натижалари ва янгилиги илмий-амалий жиҳатдан долзарб ҳисобланиб, ёш авлодни ватанпарварлик, миллий ғурур ва ифтихор руҳида тарбиялашда, миллий ўзликни англашда муҳим аҳамият касб этади.