Зияева Севара Анваровнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Лингвистик олий таълим муассасалари талабаларини немис тилида ўқитишда социолингвистик компетенциясини такомиллаштириш”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (немис тили) (педагогика).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.3.Dsc/Ped44.
Илмий раҳбар: Ахмедова Лайло Толибжоновна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.03/30.12.2019.Fil/Ped.27.01.
Расмий оппонентлар: Умарходжаев Мухторхужа Ишанходжаевич, филология фанлари доктори, профессор; Йулдашев Козокбой Бойбекович, педагогика фанлари доктори, профессор; Аcилова Гулшан Асадовна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: лингвистик ОТМларидаги талабаларнинг   самарали, назарий асосланган ва тажрибада текширилган социолингвистик компетенциясини такомиллаштириш, методикасини илмий асослаш ва ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
социолингвистик компетенция назарияси талабаларнинг немис ҳамжамияти турли ижтимоий диалект вакилларининг аксарияти учун хос  бўлган лингвистик, психологик, миллий-маданий, геронтологик, гендер, ижтимоий тавсифлар мужассамланган нутқий портретини аниқлаш асосида ривожлантирилган;
социолингвистик компетенцияга ўқитиш мазмуни социолект ташувчилари нутқий портретини аниқлаш ва кейинчалик ижтимоий тўғри нутқий хатти-ҳаракатни шакллантириш кўникма ва малакалари асосида такомиллаштирилган;
талабаларда социолингвистик компетенцияни такомиллаштириш бўйича унинг компонентларини босқичма-босқич ўргатишга асосланган ўқув-лисоний вазифалар мажмуи тавсия этилган;
филолог-талабаларда социолингвистик компетенцияни махсус атамалар ва ижтимоий маркерланган тил бирликларини ўзлаштириш босқичлари;  социолингвистик таҳлил; ижтимоий тўғри нутқий хатти-ҳаракатни шакллантириш асосида такомиллаштириш модели таклиф қилинган;
социолингвистик компетенцияни такомиллаштиришнинг назорат ва диагностика воситалари ўзлаштирилганлик даражасини аниқлаш кўрсаткичлари мажмуи асосида мақбуллаштирилган. 
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Лингвистик олий таълим муассасалари талабаларини немис тилида ўқитишда социолингвистик компетенциясини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
немис ҳамжамиятининг аксарият вакилларига хос лингвистик, психологик, миллий-маданий, геронтологик, гендер, ижтимоий хусусиятлари каби турли ижтимоий диалект вакиллари нутқий портретини англашда ўқувчилар қобилияти сифатида социолингвистик компетенция назариясини ривожлантириш бўйича хулоса ва тавсияларидан Германия ва Ўзбекистон ўртасидаги дўстона алоқаларни мустаҳкамлаш ва чуқурлаштиришга бағишлаб ГФРдаги Ўзбекистон Республикаси Элчихонаси билан ҳамкорликда Бонн Deutsch-Usbekische Gesellschaft e.V жамияти ва Бонн шаҳри Мэрияси томонидан ўтказилган маданий-маърифий тадбирларда мунтазам равишда фойдаланилган (2019 йил 13 февралдаги Deutsch-Usbekische Gesellschaft e.V маълумотнома). Натижада, эшиттиришларнинг мазмуни ижтимоий-лисоний меъёрлар, хушмуомалалик ва  нутқий этикетга оид тавсиялар билан бойитилган;
социолингвистик компетенцияга ўқитиш мазмунини социолект ташувчилари нутқий портретини аниқлаш ва кейинчалик  ижтимоий тўғри нутқий хатти-ҳаракатни шакллантириш кўникма ва малакалари асосида  такомиллаштириш бўйича таклиф, тавсия ва хулосалар ОТ-Ф8-062 «Тил тараққиётининг деривацион  қонуниятлари» деб номланган фундаментал тадқиқотлар лойиҳасида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта маxсус таълим вазирлигининг 2019 йил 28 мартдаги 89-03-1183-сон маълумотномаси). Натижада, хулоса ва тавсиялар лойиҳа доирасида электрон  ресурслар, типографик дарсликлар, назарий ва амалий материаллар тайёрлаш учун муҳим манба  бўлиб хизмат қилди;
талабаларда социолингвистик компетенцияни такомиллаштириш бўйича унинг компонентларини босқичма-босқич ўргатишга асосланган ўқув-лисоний вазифалар комплекси, социолингвистик термин ва ибораларнинг таҳлили, социативларнинг маданиятлараро коммуникациядаги  роли ҳақидаги хулосалари 2015-2017 йилларда Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университетида амалга оширилган А-1-209 рақамли «Маданиятлараро ва коммуникатив ёндашув нигоҳида магистратура мутахассислиги бўйича назарий фанлардан инглиз тилидаги дарслик ва ўқув қўлланмаларини  яратиш ва ўзбекча инглизча русча лингвистик терминлар луғатини тузиш» лойиҳасига татбиқ этилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта маxсус таълим вазирлигининг 2019 йил 28 мартдаги 89-03-1183-сон маълумотномаси). Натижада, электрон-ресурс ва типографик дарсликлар мазмуни бойитилган;
“Филология ва тилларни ўқитиш (немис тили)” йўналиши талабалари учун “Чет тилларни Европа стандартлари асосида ўқитишнинг лингвистик жиҳатлари” ўқув модул дастурига социологик компетенцияни махсус атамалар ва ижтимоий маркерланган тил бирликларини ўзлаштириш босқичлари; социолингвистик таҳлил; ижтимоий тўғри нутқий хатти-ҳаракатни шакллантириш асосида такомиллаштириш модели ҳақидаги илмий материаллар киритилган (ЎзДЖТУ қошидаги чет тилларини ўқитишнинг инновацион усулларини ишлаб чиқиш Республика илмий-амалий марказининг 2019 йил 4 апрелдаги 10-06/36-сон маълумотномаси). Натижада, профессор-ўқитувчиларнинг малакасини ошириш курси мазмуни методик тавсиялар билан бойитилган;
социолингвистик компетенцияни такомиллаштиришнинг назорат ва диагностика воситалари ўзлаштирилганлик даражасини аниқлаш кўрсаткичлари мажмуи асосида ривожлантириш ҳақида тадқиқот хулоса ва материаллари “Филология ва тилларни ўқитиш (немис тили)” йўналиши талабаларини ўқитиш жараёнида қўлланилган (ЎзДЖТУ қошидаги чет тилларини ўқитишнинг инновацион усулларини ишлаб чиқиш Республика илмий-амалий марказининг 2019 йил 4 апрелдаги 10-06/36-сон маълумотномаси). Натижада, тадқиқот хулоса ва материаллари немис тилини ўқитиш методикаси ёндашув ва педагогик технологиялар, ўқув жараёнини режалаштириш, баҳолаш методлари ва фидбек механизмлари, умумий тилшунослик фанлари бўйича маъруза курслари, семинар машғулотлари ўқитилишида манба бўлиб хизмат қилган.