Эркинов Суҳроб Эркин ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
1. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан, фан тармоғи номи): “Ҳарбий касбга оид лисоний бирликларнинг систем-функционал хусусиятлари (инглиз тили материали асосида)”, 10.00.04 - Европа, Америка, Австралия халқлари тили ва адабиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган ракам: В2019.3.PhD/Fill77
Илмий раҳбар: Сафаров Шахриёр Сафарович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD. 29.06.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Ризаев Боходир Хайдарович, филология фанлари доктори, профессор; Шодмонов Қурбон Бадриддинович, фалсафа фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистан давлат жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади кўп босқичли таҳлил орқали инглиз тилидаги ҳарбий соҳа тил бирликлари турларининг шаклланиш қонуниятларини аниқлаш ва тавсифлаш, шунингдек, систем-функционал нуқтаи назардан ҳарбий соҳа луғавий бирликларини семантик ва мавзуий гуруҳларга тақсимлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қўйидагилардан иборат: касбга оид бирликлар махсус лексик қатлам сифатида фан ва ишлаб чиқаришнинг алоҳида бир соҳасига тегишли терминологик бирликлар эканлиги исботланган;
инглиз ҳарбий касбга оид тил қатлами семантик ва функционал жиҳатдан тавсифланиб, терминологик бирликлар алоҳида мавзули гуруҳлари аниқланган;
касбга оид тил бирликларининг макро ва микромайдонларига тегишли сифат ва миқдорий кўрсаткичларни аниқлашда терминологик кичик гуруҳларга хос структур хусусиятларнинг ажратилиши муҳимлиги далилланган;
ҳарбий лексиканинг алоҳида гуруҳларига хос ономосиологик ва тезаурус-информацион жиҳатлари изоҳланиб, ушбу гуруҳлар функционал муносабатларининг алоҳида сатҳларда акс этиши очиб берилган;
замонавий инглиз тилидаги ҳарбий соҳа лексикасининг луғатлардаги таърифи инобатга олинган ҳолда уларга мос систем-семантик таксономия усуллари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Инглиз ҳарбий тил соҳасининг лексик бирликларига хос систем-функционал жиҳатларни ўрганиш жараёнида олинган назарий таклифлар ва амалий натижалар асосида:
инглиз ҳарбий касбга оид тил ва унинг бирликларининг функционал-семантик тавсифи билан боғлиқ илмий хулосалардан ОТ-Ф8-062 рақамли “Тил тараққиётининг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал тадқиқотлар лойҳасида фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 26 ноябрдаги 89-03-4543-сон маълумотномаси). Инглиз ҳарбий касбга оид тил соҳасининг лексик бирликларини струкутур-функционал жиҳатдан ўрганиш жараёнида олинган назарий тавсиялар ва амалий натижалар матн деривацияси муаммоларини ўрганиш тамойилларини янада бойитишга хизмат қилган;
инглиз ҳарбий-профессионал тил соҳасининг семантик ва функционал тавсифини ўрганишдан олинган натижалар И-204-4-5-“Инглиз тили мутахассислик фанларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув жараёнига жорий этиш” мавзусидаги инновацион лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2019 йил 26 ноябрдаги 89-03-4543-сон маълумотномаси). Ишнинг илмий хулосалари лексикология, фразеология ва инглиз тили грамматикасидан виртуал манбаларни яратиш бўйича услубий тавсияномаларни ишлаб чиқишда назарий асос бўлиб хизмат қилган;
диссертациянинг илмий натижалари Олий ҳарбий авиация билим юртининг курсантларига инглизча ҳарбий атамаларни, уларнинг систем-функционал хусусиятлари ва семантик майдонини ўргатишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Мудофаа вазирлигининг 2019 йил 2 декабрдаги 25-10-2363-сон маълумотномаси). Бу курсантларга билимларини оширишга ва улар асосида ўқув материалларини тайёрлашга ёрдам берган;
замонавий инглиз тилининг ҳарбий касбга оид профессионал лексикаси бўйича тадқиқот хулосаларидан Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг “Мутолаа завқи” ва “Ижод гулшани” кўрсатувлари сценарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2019 йил 8 ноябрдаги 09-02/294-сон маълумотномаси). Натижада ушбу телекўрсатувлар учун тайёрланган материалларнинг мазмуни мукаммаллашган, илмий далилларга бой бўлиши таъминланган.
