Алимов Зуҳриддин Исамутдиновичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Араб тилидаги манбаларда тошкент воҳаси тарихий географияси (IX-XIII асрлар)”, 07.00.08–Тарихшунослик, манбашунослик ва тарихий тадқиқот методлари. 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Tar.154.
Илмий раҳбар: Камолиддин Шамсиддин Сирожиддин ўғли,   тарих фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат шарқшунослик университети, ҳузуридаги илмий даражалар берувчи DSc.03/30.12.2019.Fil/Tar.21.
Расмий оппонентлар: Юсупова Дилором Юнусовна, тарих фанлари доктори, академик; Саидбобоев Зокиржон Абдукаримович, тарих фанлари номзоди, доцент. 
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси Тарих институти.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: IX-XIII аср араб тилидаги ёзма манбаларга мурожаат этиш орқали Тошкент воҳаси тарихий географиясини тўлиқ тавсиф этиш, гидронимлар ва топонимларнинг таснифлаш ҳамда мазкур воҳадаги археологик объектлар билан мувофиқлаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
IX-XIII аср бошлари Тошкент воҳаси тарихий географиясига оид араб манбаларида қайд этилган аҳоли яшаш жойлари, гидронимлар ва топонимларнинг таснифи ишлаб чиқилган;
Тошкент вилоятини қамраб олган географик минтақаларда, хусусан, Сирдарёнинг ўрта ва қуйи оқими ҳавзаси, Шош воҳасининг Жанубий ва Шимолий карвон йўлидаги шаҳарлари, тоғли йўллардаги шаҳарлар, Илоқ водийсининг Чирчиқ ва Илоқ дарёлари оралиғидаги шаҳарлар, Бинкат ва Тункат оралиғидаги шаҳарлар ва уларга туташ ҳудудларда юзага келган этник ва маданий жараёнлар ёритилган;
ёзма манбаларда тилга олинган Харашкат, Дахкат, Жабғукат, Арбилах, Кабарна, Кадок, Фаранкат каби ўрта аср топонимлари конкрет археологик объектлар билан мувофиқ экани исботланган;
ўрта асрлар Тошкент воҳасининг шаҳар ва манзилгоҳларини Буюк ипак йўли бўйлаб жойлашуви ва уларнинг тарихий географияси бўйича Шош, Илоқ, Чирчиқ, Бинкат ва Тункат сингари жой номларининг янги тавсифлари ишлаб чиқилган;
“Китаб ғарайиб ал-фунун ва мулах ал-уюн” ҳамда ас Самъонийнинг “Мўъжам аш-шуйух” асарларининг қўлёзма манбаларига асосланиб Тошкент тарихий географиясининг диахрон тавсифи асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Араб тилидаги манбалар асосида Тошкент воҳаси тарихий географиясини тадқиқ этиш жараёнида олинган натижалар асосида:
Шош воҳаси ва Илоқ водийсининг тарихий географиясига оид ҳамда Сирдарёнинг ўрта ва қуйи оқими ҳавзаси ҳақидаги маълумотлар А-1-190 рақамли “Марказий Осиёнинг қадимги туркий халқларида деҳқончилик ва шаҳарчилик маданияти (IX-XII асрлар ёзма манбалари асосида)” мавзусидаги лойиҳада фойдаланилган (Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 5 июлдаги 89-03-2530-сон маълумотномаси). Таклиф қилинган тавсия ва хулосалар тарихий манбашунослик тараққиётига ҳамда тарихий география соҳасидаги муаммоларининг самарали ҳал этилишига асос бўлиб хизмат қилган;
Марказий Осиё, хусусан, Тошкент воҳаси тарихий географиясига бағишланган таҳлилий фикрлар ва илмий хулосалардан ЎзР ФА Ўзбекистон тарихи давлат музейида 2018 йилнинг май ойида ўтказилган «Ўзбек халқининг ўлмас анъаналари» номли кўргазмани ташкил этишда фойдаланилган (ЎзР ФА Ўзбекистон тарихи давлат музейининг 2018 йил 24 июлдаги 3/1255-1945-сон маълумотномаси); Натижада кўргазмага ташриф буюрувчиларга IX-XII асрларда араб географ тарихчилари томонидан яратилган хариталар орқали ўрта асрлар Тошкент воҳасининг тарихий геграфиясини тўлиқ тасаввур этиш имконияти яратилган.
Ўзбекистон тарихи давлат музейи экспозициясининг “Ўзбекистонда илм-фан ва маданиятнинг тараққиёти” (IX-XII асрлар) бўлимини тўлдиришда классик араб географлари қаламига мансуб асарларда келтирилган ноёб харита ва диаграммаларнинг факсимиль нусхалари, жумладан ал-Хоразмий, Истахрий, Ибн Ҳавқал, ал-Балхий, Ибн ал-Вардий, ал-Идрисий, ал-Қазвиний каби араб географ-олимлари асарларидаги тарихий-географик материаллардан фойдаланилган (ЎзР ФА Ўзбекистон тарихи давлат музейининг 2018 йил 24 июлдаги 3/1255-1945-сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон тарихи давлат музейи фонди ал-Хоразмий, Истахрий, Ибн Ҳавқал, ал-Балхий, Ибн ал-Вардий, ал-Идрисий, ал-Қазвиний сингари араб географ-олимлари асарларидаги тарихий-географик материаллар билан бойиган.