Yakubova Oltinoy Abduganievnaning
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Yuvenil dismenoreyani aniqlashni mukammallashtirish va davolashga taqqoslama yondashish», 14.00.01–Akusherlik va ginekologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.3.DSc/Tib185.
Ilmiy maslahatchi: Ayupova Farida Mirzaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Andijon davlat tibbiyot instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Toshkent pediatriya tibbiyot instituti, DSc.04/30.12.2019.Tib.29.01.
Rasmiy opponentlar: Kurbanov Djaxangir Djamalovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Alieva Dilfuza Abdullaevna, tibbiyot fanlari doktori, professor; Karimova Feruza Djavdatovna, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Etakchi tashkilot: N.I.Pirogov nomli Rossiya milliy tadqiqot tibbiyot universiteti.
Dissertatsiyaning yo‘nalishi: amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: yuvenil dismenoreya  tashxisini amalga oshirish va davolashga taqqoslama yondashish algoritmini ishlab chiqishni inobatga olgan holda kasallik patogenezining rivojlanishini  takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
ilk bor tibbiy ko‘rik natijasida ginekologik patologiyasi bo‘lgan qizlarda BTD belgilarini hisobga olgan holda YuD uchrash chastotasi, prognostik va klinik-diagnostik ahamiyati aniqlangan;
YuDning rivojlanishiga bog‘liq hamda jinsiy gormonlar metabolizmida ishtirok etuvchi ESR1 G2014A genining allel` variantining taqsimlanishi yuvenil dismenoreyali BTD bor qizlarda (A) mutantli  allel`ni  va AA-allelli gomozigot genotip uchrashi aniqlangan;
ilk bor o‘zbek millatiga mansub shahslarda YuDli BTD bor qizlarda shakllanish havfi va klinik kechishi uning boshqaruvchi estrogen reseptorlari genining (alfa (rs2228480 da adenin uchun guaninning bir nukleotidi almashinuvi) polimorfizmi bilan bog‘liqligi isbotlangan;
ilk bor o‘zbek populyasiyasida BTD bor qizlarda I-tipdagi kollagen gen polimorfizmi (guaninning rs1800012 da timin bilan bitta nukleotid almashinuvi) paydo bo‘lishi  YuDning rivojlanishida moyil omil ekanligi aniqlangan;
YuDli mijozlarda yupqa endometriy shakllanishining genlar aro uyushmalar  (NOS3 786 T>C, ESR1 397T>S) orqali genlar tarmog‘ini tashkil etadigan molekulyar-genetik bashorat qiluvchilar roli isbotlangan;
YuDdagi vegetativ asab tizimi holati, ruhiy ahvoli, bosh miya qon tomirlarining holati biriktiruvchi to‘qima holatiga, dismenoreyaning darajalariga hamda gipomagniemiyaga aloqadorligi aniqlangan;
og‘riq sindromi kuchayishida BTDning roli, uning dismenoreya og‘irlik darajalariga va qon zardobidagi magniy miqdoriga bog‘liqligi aniqlangan;
YuD da BTD bor o‘smir qizlarni olib borish va ularni davolash algoritmi ishlab chiqilgan, terapiyaning har hil turlariga individual yondashuv samardorligi isbotlangan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
YuDni aniqlashni mukammallashtirish va davolashga taqqoslama yondashish bo‘yicha olingan natijalar asosida:
«Yuvenil dismenoreyaning diagnostikasi va davolash algoritmi»  mavzusidagi uslubiy tavsiyanomasi tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2020 yil 30 yanvardagi 8-n-r/36-son ma’lumotnomasi). Mazkur uslubiy tavsiyanoma qiz bolalarda yuvenil dismenoreyani erta tashxislash, klinik kechishini aniqlash, laborator tashxislash va davolashning optimal variantini tanlash imkonini bergan;
Yuvenil dismenoreyaning klinik ko‘rinishlari, tashxislash usullari va oldindan aniqlash chora-tadbirlari bo‘yicha olingan ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash tizimiga, jumladan, Andijon viloyati Perinatal markazi, shahar tug‘ruq kompleksi, ko‘p tarmoqli viloyat bolalar tibbiyot markazining ginekologiya bo‘limi, Andijon davlat tibbiyot institutining akusherlik va ginekologiya kafedralarida, shuningdek, Farg‘ona viloyati o‘smirlar dispanserida klinik amaliyotiga joriy qilingan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2015 yil 29 sentyabrdagi 8n–d/53-son va 2020 yil 29 yanvardagi 8n-r/36 ma’lumotnomasi).
Amaliyotga joriy etilgan natijalar yuvenil dismenoreya bilan  kasallangan bemorlarni  davolash va tashxislash sifatini yaxshilash, hamda asoratlarini oldini olish va bemorlar hayot sifatini yaxshilashga xizmat qilgan.