Қодиров Учқун Илхомовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тупроқни картошка экишга тайёрлайдиган машина ишчи органларининг параметрларини асослаш», 05.07.01–Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация машиналари. Қишлоқ хўжалиги ва мелиорация ишларини механизациялаш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.2.PhD/T214.
Илмий раҳбар: Маматов Фармон Муртозевич, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти Қарши филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти, DSс.27.06.2017.Т.10.01.
Расмий оппонентлар: Эргашев Исмоил Тошкентович, техника фанлари доктори, профессор; Норчаев Даврон Рустамович, техника фанлари доктори, катта илмий ходим.
Етакчи ташкилот: “BMKB-Agromash” АЖ.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тупроқни картошка экишга сифатли тайёрлаш ва энергия-ресурстежамкорликни таъминлаш учун тупроққа ишлов бериш билан бир вақтда пушта шакллантирадиган машинани ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
картошка экиш учун тупроққа ишлов бериб пушта шакллантирадиган машинанинг конструктив схемаси ишлаб чиқилган ва технологик иш жараёни асосланган;
машина ишчи органларининг тупроқ билан ўзаро таъсирлашиш жараёнларини ифодалайдиган аналитик боғланишлар асосида уларнинг мақбул параметрлари аниқланган;
машинанинг агротехник ва энергетик кўрсаткичлари ишчи органларнинг параметрлари ва агрегат ҳаракат тезлигига боғлиқ равишда ўзгаришини ифодалайдиган боғлиқликлар асосида аниқланган;
картошка экиш учун тупроқни пуштага экишга тайёрлашда ўқёйсимон юмшаткич панжа, чуқурюмшаткич, чап ва ўнгга ағдарадиган корпуслар ва ғалтакмоладан ташкил топган машина ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Картошка экиш учун тупроқни пуштали экишга тайёрлайдиган машинани ишлаб чиқиш ва унинг ишчи органлари параметрларини асослаш бўйича олинган натижалар асосида:
далаларни пуштали экишга тайёрлашнинг янги усулига Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро патенти олинган («Қишлоқ хўжалик экинларини пушта ва жўякларга экиш учун тупроқни тайёрлаш усули», №IAP 04832-2014 й.). Натижада агрегатнинг бир ўтишида ҳосил қилинадиган пушта остини чуқур юмшатиш, пушта шакллантириш ва уни картошка экишга тайёрлаш технологиясини яратиш имкони яратилган;
далаларни пуштали экишга тайёрлайдиган машинага Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг фойдали моделга патенти олинган («Уйғунлашган тупроққа ишлов бериш қуроли», №FAP 00672-2011 й.). Натижада бир ўтишда йўл-йўл чуқур юмшатиш, тупроқ палахсаларини ўнг ва чапга ағдариб, пушта шакллантириш ва уни экишга тайёрлашни амалга оширадиган машина конструкциясини яратиш имконини берган;
бир ўтишда тупроқни картошка экиш учун тайёрлашда технологик жараёнлар бажарилишининг сифат кўрсаткичларини баҳолашга дастлабки талаблар ва машинанинг конструкциясини лойиҳалашга техник топшириқ ишлаб чиқилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 23 октябрдаги 02/023-280-сон маълумотномаси). Натижада ҳар бири алоҳида ростланадиган ўқёйсимон юмшаткич панжа, чуқурюмшаткич, чап ва ўнгга ағдарадиган корпуслар ва ғалтакмоладан ташкил топган осма ва юқори манёврли машина конструкциясини ишлаб чиқиш имкони яратилган;
бир ўтишда тупроқни картошка экишга тайёрлаш учун ишлаб чиқилган машина Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлиги тасарруфидаги фермер хўжаликларида жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2018 йил 23 октябрдаги 02/023-280-сон маълумотномаси). Натижада далаларни картошка экишга тайёрлашда ёнилғи-мойлаш материаллари сарфи 38–40 фоизга ва фойдаланиш харажатлари 35 фоизгача камайган.