Баратов Дилшод Хамидуллаевичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Темир йўл автоматика ва телемеханика қурилмаларини ҳужжатлаштиришнинг автоматлаштириш воситаларини яратиш илмий асосларини такомиллаштириш», 05.01.08–Технологик жараёнлар ва ишлаб чиқаришларни автоматлаштириш ва бошқариш (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2019.3.DSc/T307.
Илмий раҳбар: Арипов Назиржон Мукарамович, техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент темир йўл муҳандислари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат техника университети, DSc.27.06.2017.Т.03.02.
Расмий оппонентлар: Игамбердиев Хусан Закирович, техника фанлари доктори, академик; Рахматуллаев Марат Алимович, техника фанлари доктори; Ефанов Дмитрий Викторович, техника фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент ахборот технологиялари университети қошидаги “Ахборот-коммуникация технологиялари илмий-инновацион маркази”.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: темир йўл автоматика ва телемеханика қурилмаларини техник ҳужжатлаштиришнинг автоматлаштириш воситаларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
сигналлаштириш, марказлаштириш ва блокировка тизимида техник ҳужжатларни автоматлаштирилган ҳолда юритиш асосида электрон ҳужжат айланиш тартибини қуриш усули ишлаб чиқилган;
техник ҳужжатларнинг электрон ҳужжат айланиши тизими, темир йўл автоматика ва телемеханикаси қурилмаларини ҳисобга олиш ва назорат қилиш учун алгоритмлар формал ва мантиқий схемаларининг синтези асосида такомиллаштирилган;
техник ҳужжатларни бошқариш ва юритишни амалга ошириш ҳамда технологик жараёнларнинг операцион тавсифларини аниқлаш учун етарли миқдорда объектларни ифодалаш имкониятини таъминловчи электрон ҳужжат айланишининг формаллаштирилган схемалари ишлаб чиқилган;
темир йўл автоматика ва телемеханика қурилмалари учун техник ҳужжатлар электрон ҳужжат айланишининг жорий ҳолатини ифодалашнинг матрицали шакли асосида темир йўл автоматика ва телемеханика қурилмаларини ҳисобга олиш ва назорат қилишнинг графли модели ишлаб чиқилган;
электрон ҳужжат айланиш тизимлари учун жараёнларни иерархик шаклда ифодалаш, мавҳум якуний автомат ва алгоритмларнинг мантиқий схемалари бўйича микрокомандаларни шакллантириш асосида қурилмаларни ҳисобга олиш ва назорат қилиш жараёнининг математик модели ишлаб чиқилган;
автомат моделни минималлаштириш ва кодлашни бир вақтнинг ўзида амалга ошириш учун автоматика қурилмаларининг электрон ҳужжат айланишидаги талаблар хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда алгоритмларининг мантиқий схемаларини соддалаштириш усули ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Темир йўл автоматика ва телемеханика техник ҳужжатларини автоматлаштириш воситаларини яратиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
техник ҳужжатларнинг электрон ҳужжат айланиши тизими, темир йўл автоматика ва телемеханикаси қурилмаларини ҳисобга олиш ва назорат қилиш учун алгоритмлари такомиллаштирилган формал ва мантиқий схемалари Ҳамза станцияси ҳамда Тошкент сигналлаштириш ва алоқа дистанцияси таъмирлаш-технологик участкасида жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2019 йил 30 сентябрдаги Н/5527-19-сон маълумотномаси). Илмий тадқиқот натижасида турли ишлаб чиқариш вазиятларини башоратлаш ва таҳлил қилиш ҳамда участка ишини режалаштиришда мақбул қарорлар қабул қилиш, профилактика ишларини бажариш учун режалаштирилган вақтни 15–20% га қисқартириш имконини берган;
техник ҳужжатларни бошқариш ва юритишни амалга ошириш ҳамда технологик жараёнларнинг операцион тавсифларини аниқлаш учун етарли миқдорда объектларни ифодалаш имкониятини таъминловчи электрон ҳужжат айланишининг формаллаштирилган схемалари Ховос станциясида ва Ховос сигналлаштириш ва алоқа масофаси назорат-ўлчаш пунктида жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2019 йил 30 сентябрдаги Н/5527-19-сон маълумотномаси). Натижада жиҳозларни алмаштириш жараёнида тезкор ечимлар қабул қилувчи электрмеханикларнинг ташкилий ишларини тезлаштириш ҳамда муддати ўтган жиҳозлардан фойдаланишнинг олдини олиш ва уларни алмаштириш учун сарфланган вақтни 30–35% га камайтириш, электрмеханикларнинг иш самарадорлигини 1,24 мартага оширишга эришилган;
автомат моделни минималлаштириш ва кодлашни бир вақтнинг ўзида амалга ошириш учун автоматика қурилмаларининг электрон ҳужжат айланишидаги талабларнинг хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда алгоритмларнинг мантиқий схемаларини соддалаштириш усули Ҳамза станциясидаги темир йўл автоматика ва телемеханика қурилмалари ҳамда Тошкент сигналлаштириш ва алоқа дистанцияси таъмирлаш-технологик участкасида жорий этилган («Ўзбекистон темир йўллари» АЖнинг 2019 йил 30 сентябрдаги Н/5527-19-сон маълумотномаси). Натижада қурилмаларни идентификация қилиш жараёнини автоматлаштириш, мавжуд технологияни соддалаштириш ва маълумотларни тўплаш тезлигини ошириш, ахборот оқимларини қайта ишлаш ва таҳлил қилиш жараёнларининг вақтини 1,46 баробар камайтириш, автоматика ва телемеханика қурилмаларини алмаштириш жараёнини оптималлаштириш имкони яратилган.