Sayt test rejimida ishlamoqda

Ядгаров Ишмумин Джаббаровичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Атомлар ва кластерларнинг  кумуш, мис ва графен сирти билан ўзаро таъсирини моделлаштириш», 01.04.04–Физик электроника (физика-математика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2019.2.DSc/FM139.
Илмий маслаҳатчи: Умаров Фарид Фахриевич, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ион-плазма ва лазер технологиялари институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, DSc.30.05.2018.FM/T.65.01.
Расмий оппонентлар: Оксенгендлер Борис Леонидович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Умирзаков Балтоходжа Эрматович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Қутлиев Учқун Отабоевич, физика-математика фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Фарғона политехника институти.
Диссертация йўналиши: амалий ва назарий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: атом ва кластерларнинг (Ag, Co ва AgCo)  кумуш ва мис кристаллари, шунингдек водород атоми ва углерод кластерларининг графен билан ўзаро таъсири жараёнларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор турли ўлчамдаги тўғри бурчакли шаклга эга гомоген ва бинар графенсимон кристалларда атомлар жойлашишини аниқлашнинг моделлаштириш дастури ишлаб чиқилган;
Джонсон потенциали доирасида кумуш, кобальт ва (AgCo) аралашмали кластерларида бир атомга тўғри келадиган боғланиш энергиясининг кластердаги атомлар сонига боғлиқлиги аниқланган;   
энергияси 5 эВ/атом бўлган кичик Соn (n=1-14) кластерларини кумуш кристалли сиртига ўтқазиш натижасида кластерлар максимал радиусларининг нисбий узайиши аниқланган;
графен сиртидан бошлаб ҳисобланганда «armchair»-, «zigzag»-йўналишларида  сирпанувчи бурчаклар остида 100 эВ энергия билан тушаётган водород ва углерод атомларининг графендан сочилишининг энергиявий тақсимотлари топилган;
илк бор 100 эВ, 200 эВ и 400 эВ энергияли водород атомлари графеннинг «zigzag»-, «armchair»-йўналишлари бўйлаб нормал тушишида ва графен орқали ўтган водород атомларининг  энергиявий ва бурчак тақсимотлари аниқланган;
илк бор С7, С12 ва С13  доиравий кластерларнинг графен билан кимёвий боғланишларининг турли-туман бўлишлиги ва ҳар хил  боғланиш энергиялари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Атомлар ва кластерларнинг  кумуш, мис ва графен сирти билан ўзаро таъсирини моделлаштириш асосида:
графен ва металлар сирти билан атомлар ва кластерларнинг ўзаро таъсири жараёнини  компьютерда моделлаштириш учун ишлаб чиқилган дастур, шунунгдек графен структурасининг компьютер моделини қуриш ва углеродли кластерларнинг графен билан ўзаро таъсирини моделлаштириш Қозоғистон-Британия техника университетида янги наноматериаллар асосида олиб борилаётган экспериментал тажрибаларни таҳлил қилишда фойдаланилган  (Қозоғистон-Британия техника университетининг 2019 йил 25 октябрдаги 03-3/1859-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш графенсимон материаллар ва металл кластерлар структурасини ўрганиш имконини берган;
доиравий кластерлар С7, С12 ва С13  нинг графен билан кимёвий боғланишларининг турли-туман бўлишлиги, шунингдек доиравий кластерлар таъсирида графен шаклининг ўзгаришини аниқлаш Антверпен университетида 12M318N рақамли «Long time scale dynamics of carbon nanostructure growth»  лойиҳасида углеродли наноструктураларни ўстиришда фойдаланилган (Антверпен университетининг 2019 йил 22 октябрдаги маълумотномаси, Белгия).  Илмий натижалардан фойдаланиш турли ўлчамдаги кластерлар билан  графеннинг ўзаро таъсири жараёнини аниқлаш имконини берган;  
турли улчамдаги оддий ва аралашмали мис ва кумуш кластерларининг турғун структуралари ва конфигурацияларини компьютерда моделлаштириш билан олиш, шунунгдек металлар сирти билан кумуш ва кобальт кластерлариниг ўзаро таъсири жараёнини ва   шу кластерларнинг максимал радиусларининг ўзгаришини аниқлаш Ф2-ФА-Ф161 рақамли «Эркин юпқа плёнкалар (AI,Cu,Ag, Cu-Si) ва массив кристаллар (W,WOn,TiN,CdTe, SiO2) юзасида ион имплантацияси усули билан ҳосил қилинган наноўлчамли гетроструктураларнинг шаклланиш механизмлари ва уларнинг физик-кимёвий  хоссаларини ўрганиш» лойиҳасида юпқа плёнкалар структураларини аниқлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2019 йил 8 майдаги 2/1255-1392-сон маълумотномаси). Илмий натижалардан фойдаланиш мис ва кумуш юпқа плёнкалари структураларини ва юпқа плёнкаларда атомларнинг фазовий жойлашишини аниқлаш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish