Abduvakilov Jahongir Ubaydulla o‘g‘lining
fan doktori (DSc) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. 
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Metabolik sindromli bemorlarda parodont yallig‘lanish kasalliklari kompleks davolash asoslarining klinik va diagnostik jihatlari», 14.00.21–Stomatologiya (tibbiyot fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2018.1.DSc/Tib280.
Ilmiy maslahatchi: Rizaev Jasur Alimdjanovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat stomatologiya instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat stomatologiya instituti, DSc.28.12.2017.Tib.59.01.
Rasmiy opponentlar: Gasyuk Pyotr Anatol`evich, tibbiyot fanlari doktori, professor (Ukraina); Dustmuxamedov Maxmud Zokirovich, tibbiyot fanlari doktori, professor; Kayumov Ulug‘bek Karimovich, tibbiyot fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: Volgograd davlat tibbiyot universiteti (Rossiya Federatsiyasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: ilmiy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: metabolik sindrom bilan kechuvchi surunkali parodontit bilan kasallangan bemorlar klinik holatini, metabolik buzilishlarning o‘zaro aloqasini o‘rganish va kompleks davolash usulini takomillashtirishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
metabolik sindrom aniqlangan bemorlarda qo‘shimcha yondosh kasalliklarning soni ortishiga mos ravishda parodontning yallig‘lanish-destruktiv kasalliklarining og‘irlik darajasini ortib borishi sababli polimorbidlik shakllanishiga asos bo‘lishi isbotlangan;
metabolik sindrom negizida surunkali tarqalgan parodontit bilan og‘rigan bemorlarda MS ko‘rsatkichlarining og‘irlik darajasi ortishi sababli STP og‘ir shakllarining sezilarli darajada keng tarqalishi asoslangan;
MS negizida kechuvchi STP bilan kasallangan bemorlarda insulinrezistent holati bilan bog‘liq giperinsulinemiya va giperglikemiya, endotelial hujayralarga salbiy ta’siri aniqlangan;
metabolik o‘zgarishlar ta’sirida lipoproteinlarning yuqori zichlikka ega bo‘lgan turkumi, trigliseridlar va xolesterin miqdorining ortib borishi oqibatida qon realogik xususiyatlariga salbiy ta’siri asoslangan;
metabolik o‘zgarishlar STP bilan kasallangan bemorlarda oksidlanishli stress holati bilan bog‘liq bo‘lgan adipotsitlarda sintezlanuvchi gormonlar – leptin va adiponektinning miqdoridagi o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi asoslangan;
MS tufayli vujudga keladigan qondagi o‘zgarishlar qon ivishi bilan bog‘liq trombotsitlar va hujayra tizimiga salbiy ta’siri qonning oquvchanlik holatini buzilishiga olib kelishi isbotlangan;
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Metabolik sindrom fonida parodontning yallig‘lanish kasalliklarini tashxislash, klinik-biokimyoviy tavsifi, davolash va profilaktikasi bo‘yicha olingan ilmiy natijalar asosida:
“MS bilan bog‘liq surunkali umumiy parodontitga ega bemorlarda endotelial hujayralar disfunksiyasi intensivlik darajasini baholash” mavzusida uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2019 yil 1 apreldagi 8n-r/114-son ma’lumotnomasi). Ushbu uslubiy tavsiyanoma MS negizida kechuvchi surunkali tarqalgan parodontit bilan kasallangan bemorlarda endotelial disfunksiya darajasini baholash orqali parodont to‘qimasidagi mikrotsirkulyator buzilishlarni bashoratlash imkonini bergan;
“MS bilan bog‘liq STPga ega bemorlarda og‘iz suyuqligi lipid profilining bahosi” mavzusida uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2019 yil 1 apreldagi 8N-r/116-son ma’lumotnomasi). Ushbu uslubiy tavsiyanoma metabolik sindrom bilan assotsirlangan STP mavjud bemorlarda og‘iz suyuqligining lipid tarkibini baholash, ushbu guruh bemorlarida patogenetik davolash samaradorligini oshirish uchun asos bo‘lib xizmat qilgan;
“Metabolik sindrom bilan bog‘liq surunkali tarqalgan parodontitga ega bemorlarda immunologik va stomatologik holatni baholash va uni korreksiyalash yo‘llari” mavzusida uslubiy tavsiyanoma tasdiqlangan (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2019 yil 1 apreldagi 8N-r/115-son ma’lumotnomasi). Ushbu uslubiy tavsiyanoma tekshirilgan bemorlarda stomatologik holatni kompleks baholash va uning asosida patogenetik jihatdan asoslangan kompleks davolash usullarini qo‘llashga imkon bergan;
metabolik sindrom fonida parodontning yallig‘lanish kasalliklarining diagnostikasi, klinik-biokimyoviy tavsifi, davolash va profilaktikasini ishlab chiqish bo‘yicha olingan ilmiy natijalar sog‘liqni saqlash tizimiga, jumladan Toshkent shahar 1-stomatologiya poliklinikasi va O‘zbekiston Respublikasi Sog‘liqni saqlash vazirligiga qarashli stomatologiya poliklinikasi amaliyotiga joriy qilingan  (Sog‘liqni saqlash vazirligining 2019 yil 1 apreldagi 8N-r/81-son ma’lumotnomasi). Tatbiq qilingan natijalar tibbiy yordam sifatini oshirgan, diagnostika va davolashning yangi usullarini qo‘llash orqali kasallik keskinlashuvlarining kamayishi va bemorlarning davolanish muddatlarining qisqarishi hisobiga iqtisodiy samaradorlik uchun imkoniyat yaratadi.