Искандаров Шерзод Абдиғаниевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистон араблари этномаданий идентиклигининг шаклланиши ва трансформацияси», 07.00.07–Этнография, этнология ва антропология (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақами: B2017.1.PhD/Tar61.
Илмий раҳбар: Аширов Адҳамжон Азимбоевич, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса, ИК рақами: Ўзбекистон Фанлар академияси Тарих институти, DSc.06.01.2018.Tar.56.01.
Расмий оппонентлар: Дониёров Алишер Худайбердиевич, тарих фанлари доктори профессор; Бўриев Очил тарих фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистонда яшовчи араб диаспораси этномаданий идентиклигининг ривожланиш босқичларини этносоциологик материаллар асосида ўрганиб, унинг замонавий Ўзбекистон жамиятидаги трансформациясини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Ўзбекистон арабларининг этник тарихи, тарихий миграцияси ва географик жойлашуви тарихий манбалар ва республиканинг турли минтақаларидаги араб этноними билан боғлиқ этнотопонимлар (Арабон, Араб қишлоқ, Арабовул, Арабсой, Арабтўда, Арабшо, Қум Арабхона, Арабхона боло, Янги Арабхона, Арабтепа, Қўлдошараб, Милкиараб, Чилонғу араб каби қишлоқ, маҳалла, гузар номлари) очиб берилган;
ХХ асрдаги сиёсий, маданий, ижтимоий-иқтисодий ўзгаришлар билан боғлиқ тарзда маҳаллий арабларнинг этномаданий идентиклиги, миллий ментал хусусиятлари (тафаккурдаги ўзгаришлар, тарихий онг, умумий руҳият) ва маданиятида трансформацион жараёнлар содир бўлганлиги асослаб берилган;
минтақадаги миллатлараро муносабатларда арабларга хос анъанавий идентиклик ривожланиши (уруғ-қабилавий ўзликни англашдан миллий ва фуқаровий ўзликни англашга) ижобий таъсир этганлиги кўрсатиб берилган;
Ўзбекистон этно-маданий ландшафтига араблар хўжалиги, моддий маданияти ассимиляцияси ва маданиятлараро мулоқот натижасида Республиканинг жанубий минтақаларида ўзига хос локал маданият шаклланганлиги жамоавий код (урф-одат, анъана, миллий ўзликни англаш)лар асосида аниқланган;
Ўзбекистонда яшовчи араб диаспораси оилавий анъаналари, хусусан, никоҳ тўйи ва мотам маросимлари асрлар мобайнида улар билан қўни-қўшни бўлиб яшаб келаётган ўзбек ва тожик халқлари билан этномаданий уйғунлик негизида шаклланганлиги асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ўзбекистон араблари этномаданий идентиклигининг шаклланиши ва трансформацияси бўйича олинган хулоса ва таклифлар асосида:
Ўзбекистон арабларининг этномаданий хусусиятлари, миллий-маданий қадриятларини ёритиб бериш асосида баён қилинган илмий хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг этник сиёсат ва миллатлараро муносабатлар концепциясини яратишда фойдаланилдган (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2019 йил 20 июндаги 0-09-1040-сон маълумотномаси). Тадқиқот натижалари полиэтник Ўзбекистонда миллатлараро муносабатлар такомиллашувига, мамлакатимизда миллий тотувлик ва ҳамжиҳатликка, миллий-маданий қадриятларни сақлаб қолиш ва ривожлантиришда, ёшларни миллий қадриятлар, диний бағрикенглик ғоялари асосида тарбиялашга хизмат қилган;
Ўзбекистон арабларининг этник, тил хусусиятлари, этномаданий ўзига хослиги Тарих институтида бажарилган «Ўзбеклар: этник тарих, маданият ва анъаналар» номли фундаментал лойиҳанинг «ХХ–XXI аср бошларида этник ўзликни англаш жараёнлари» номли бобини ёритишда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2019 йил 26 июлдаги 0/1255-2074-сон маълумотномаси). Ушбу илмий натижалар этник тарих ва миллий идентиклик масалаларини замонавий назарий-методологик қарашлар асосида тадқиқ этиш ҳамда республикада яшовчи турли халқлар ва диаспоралар тарихини ўрганишга манбавий асос бўлган.